САНСКРИТСКО-РУССКИЙ РАЗГОВОРНИК

запись редактируется.

САНСКРИТСКО-РУССКИЙ РАЗГОВОРНИК ИЛИ

1000 САНСКРИТСКИХ ПРЕДЛОЖЕНИЙ

из книги Паллявана Пракашана

(Pallava Prakashan)

Бангалор, Индия

“संस्कृत व्यवहार साहस्री”

(“saṁskṛta vyavahāra sāhasrī”)

перевод с санскрита Леонченко В.В.

ОГЛАВЛЕНИЕ

От переводчика

1 Предложения общего обихода. (शिष्टाचारः śiṣṭācāraḥ )

2 При встрече. (मिलनम् milanam )

3 Простые предложения (सरल वाक्यानि sarala vākyāni )

4 Обыденные фразы सामान्य वाक्यानि sāmānya vākyāni

5 При встрече с друзьями मित्र मिलनम् mitra milanam

6 Путешествие . प्रयणम् prayaṇam

7 По приезде प्रवासतः प्रतिनिवर्तनम् pravāsataḥ pratinivartanam

8 Студенты छात्राः chātrāḥ

9 Экзамен परीक्षा parīkṣā

10 Кино. चलनचित्रम् calanacitram

11 Учитель शिक्षकः śikṣakaḥ

12 Женщины स्त्रयः strayaḥ

13 Кулинария पाकः pākaḥ

14 Одежда, украшения वेषभूषणानि veṣabhūṣaṇāni

15 Офис कार्यालयः kāryālayaḥ

16 Здоровье आरोग्यम् ārogyam

17 Время समयः samayaḥ

18 Телефон दूरवाणी dūravāṇī

19 Торговля वाणिज्यम् vāṇijyam

20 Погода वातावरणम् vātāvaraṇam

21 Домашние разговоры गृहसम्भाषणम् gṛhasambhāṣaṇam

22 Родители и дети पितरः पुत्राः च pitaraḥ putrāḥ ca

23 Родители मातापितरः mātāpitaraḥ

24 Дети सुताः sutāḥ

25 Разные предложения सङ्कीर्ण वाक्यानि saṅkīrṇa vākyāni

26 Гости आतिथिः ātithiḥ

27 Поздравления शुभाशयाः śubhāśayāḥ

Словарик к Санскритско-Русскому разговорнику

Русско-санскритский тематический словарик

ПРИЛОЖЕНИЯ

Алфавит деванагари

Правила чтения санскритских текстов

Ударения в санскритских словах

Правила сочетания звуков (правила сандхи)

Грамматические таблицы

Список литературы

Числа и символические выражения для чисел

Тематический русско-санскритский словарик

От переводчика

Разговорный санскрит- понятие весьма неоднозначное. Само слово «санскрит», в одном из своих значений как сокрытый язык древней научной и художественной литературы индийской цивилизации не предполагает использования его в качестве разговорного. И дело даже не в особом статусе языка, как языка некоторого закрытого сообщества, а в его чрезвычайной сложности и многозначности. Становясь языком бытового общения он перестает быть санскритом, даже при сохранении грамматики и лексики. Санскрит — законсервированный в далеком прошлом язык, хотя и обладает богатейшей лексикой и семантикой неудобен для современного бытового общения. Сейчас существуют понятия, для которых в древнем санскрите нет разработанных терминов, что приводит к конструированию таковых в наши дни или даже заимствованию их из других языков, что приводит лишь к дальнейшему отдалению «разговорного санскрита» от его древней основы, выхолащиванию смыслов, разрушению грамматики, перевода его в разряд пракритов. Таким образом, создаваемый искусственно разговорный санскрит хотя и является попыткой восстановления древних традиций в постколониальную эпоху, все же повисает в воздухе, поскольку санскрит- это многовековая интегральная философская, культурная ментальная традиция и, чтобы он мог существовать, необходимо восстанавливать сначала именно ее, в противном же случае, в чем же тогда разница между ним и другими языками- просто ни в чем- мы получаем очередной искусственный язык, пригодный при определенной обработке к обыденному общению. Тем не менее возрождение санскрита пусть даже и в такой форме- хороший знак, поскольку санскрит является ключом к целому океану знаний, дошедших до нас в миллионах санскритских текстов: знаний об устройстве вселенной, о вечном календаре, об устройстве человеческого общества, о сути самого человека и всего что его окружает. Знания эти всегда актуальны.

И так, предлагаемый читателю санскритско-русский разговорник является переводом книги «1000 санскритских предложений» (“संस्कृत व्यवहार साहस्री”

(“saṁskṛta vyavahāra sāhasrī”)) Паллявана Пракашана

(Pallava Prakashan) Бангалор, Индия. Книга состоит из двадцати семи разделов, содержащих наборы предложений и словосочетаний на санскрите, относящиеся к определенной бытовой тематике. Термины современного мира, такие как, например, «офис», «банк», «почтовое отделение», «автобус», «чай», «кофе», «радио», «телефон» конструируются автором на базе санскритской лексики. Некоторые слова, как, например «кофе», заимствуются из других языков. К переводу прилагается словарик всех слов и словоформ, встречающихся в разговорнике. Все слова и словоформы стоят в том грамматическом виде, к котором они встречаются в исходном тексте. Прилагается также тематический русско-санскритский словарик, содержащий дополнительные слова по заданным в разговорнике темам. В состав разговорника также включены материалы по элементарной грамматике и список дополнительных источников.

Вернуться к оглавлению

1 Предложения уважительного обращения. शिष्टाचारः (śiṣṭācāraḥ)

Санскрит	Перевод
हरिः ॐ hariḥ Om	Приветствую вас
सुप्रभातम् suprabhātam	Доброе утро
नमस्कारः namaskāraḥ	Творю поклон в знак почтения к Вам
नमस्ते namaste	Поклон тебе
शुभरात्रिः śubharātriḥ	Доброй ночи
धन्यवादः dhanyavādaḥ	Благодарствую
स्वागतम् svāgatam	Добро пожаловать, проходите!
क्षम्यताम् kṣamyatām	Извините
चिन्ता मास्तु cintā māstu	Не беспокойтесь, всё в порядке
कृपया kṛpayā	Пожалуйста
पुनः मिलामः punaḥ milāmaḥ	Мы еще встретимся?
अस्तु astu	Хорошо, порядок.
श्रीमन् śrīman	Ваша светлость (уважительное обращение к мужчине)
मान्ये mānye आर्ये ārye	Ваша светлость (уважительное обращение к женщине)

Вернуться к оглавлению

2. При встрече. (मिलनम् milanam )

भवतः नाम किं bhavataḥ nāma kiṁ	Как Ваше имя? (обращение к мужчине)
भवत्याः नाम किं bhavatyāḥ nāma kiṁ	Как Ваше имя? (обращение к женщине)
मम नाम mama nāma …	Меня зовут …
एषः मम मित्रं eṣaḥ mama mitraṁ	Это мой друг …
एतेषां विषये श्रुतवान् eteṣāṁ viṣaye śrutavān	Я слышал о них
एषा मम सखी eṣā mama sakhī	Это моя подруга
भवान् किं करोति bhavān kiṁ karoti	Что делаешь? (обращение к мужчине)
भवती किं करोति bhavatī kiṁ karoti	Что делаешь? (обращение к женщине)
अहं अध्यापकः अस्मि ahaṁ adhyāpakaḥ asmi	Я — учитель.
अहं अध्यापका अस्मि ahaṁ adhyāpakā asmi	Я — учительница
अधिकारी adhikārī	Офисный служащий
उट्टङ्ककः uṭṭaṅkakaḥ	Писарь, машинистка
तंत्रज्ञः taṁtrajñaḥ	Инженер
प्राध्यापकः prādhyāpakaḥ	Профессор
लिपिकः lipikaḥ	Писец, клерк.
न्यायवादी nyāyavādī	Логик, юрист
विक्रयिकः vikrayikaḥ	Торговец
उपन्यासकः upanyāsakaḥ	Лектор
अहं यन्त्राकारे कार्य करोमि ahaṁ yantrākāre kārya karomi	Я работаю на заводе
कार्यालये kāryālaye	В офисе
महाविद्यालये mahāvidyālaye	В высшем учебном заведении
वित्तकोषे vittakoṣe	В банке
चिकित्सालये cikitsālaye	В больнице
प्रौढ्शालायां prauḍhśālāyāṁ	В старшей школе (в старших классах)
भवान् कस्यां कक्ष्यायां पठति bhavān kasyāṁ kakṣyāyāṁ paṭhati	В каком Вы классе (обращение к мужчине, в случае обращения к женщине заменим bhavān на भवती bhavatī )
अहं नवम्कक्ष्यायां पठामि ahaṁ navamkakṣyāyāṁ paṭhāmi	Я учусь в 9-ом классе
भवतः ग्रामः किं bhavataḥ grāmaḥ kiṁ	«из какого Вы поселения» – откуда Вы?
मम ग्राम mama grāma … नाम nāma	Моё поселение называется ..
कुशलम् वा kuśalam vā	Как Вы?
कथमस्ति भवान् kathamasti bhavān	«расскажите о себе, как Ваше состояние» Как Вы? (обращение к мужчине)
गृहे सर्वे कुशलिनः gṛhe sarve kuśalinaḥ	Все ли хорошо у Вас дома?
सर्व कुशलम् sarva kuśalam	Всё в порядке
कः विशेषः kaḥ viśeṣaḥ का वार्ताः kā vārtāḥ	Какие новости?
भवता एव वक्तव्यम् bhavatā eva vaktavyam	Скажите это
कोऽपि विशेषः ko.pi viśeṣaḥ कः अपि विशेषः kaḥ api viśeṣaḥ	Что-нибудь особенное?
भवान् कुतः आगच्छति bhavān kutaḥ āgacchati	Куда и откуда ты идешь? (обращение к мужчине)
अहम् शालातः गृहतः aham śālātaḥ gṛhataḥ	Я иду из дома
भवान् कुत्र गच्छति bhavān kutra gacchati	Куда идешь? (обращение к мужчине)
भवति वा इति पस्यामः bhavati vā iti pasyāmaḥ	Возможно ли нам всем посмотреть, сделано ли это?
ज्ञातं वा jñātaṁ vā	Понятно?
कथम् आसीत् katham āsīt	Расскажите, как это было?
अङ्गीकृतं किल aṅgīkṛtaṁ kila	Согласны?
कति अपेक्षितानि kati apekṣitāni	Сколько Вы хотите; как много Вы хотите
अद्य एव वा adya eva vā	Это сегодня?
इदानीं एव वा idānīṁ eva vā	Это произойдет сейчас?
आगन्तव्यं भोः āgantavyaṁ bhoḥ	Входите пожалуйста
तदर्थ वा tadartha vā	Это правильно?
तत् किमपि मास्तु tat kimapi māstu	Не хочу этого
न दृश्यते na dṛśyate	Не вижу Вас
समाप्तं वा samāptaṁ vā	Этого достаточно?
कस्मिन् समये kasmin samaye	Когда? В какое время?
तथापि tathāpi	Тогда, в то время
आवश्यकं न आसित् āvaśyakaṁ na āsit	В этом не было необходимости
तिष्ठतु भोः tiṣṭhatu bhoḥ	Побудь здесь еще
स्मरति किल smarati kila	«Помнит ли?» – ты помнишь?
तथा किमपि नास्ति tathā kimapi nāsti	Нет, это не так
कथं अस्ति भवान् kathaṁ asti bhavān	Как ты? (обращение к мужчине)
न विस्मरतु na vismaratu	Не забудь
अन्यच्च anyacca	Кроме того
तदनन्तरम् tadanantaram	Затем, тогда, далее..
तावदेव किल tāvadeva kila	Неужели так много?
महान् सन्तोषः mahān santoṣaḥ	Очень радуюсь этому!
तद् तथा न tad tathā na	Разве это не так?
तस्य कः अर्थः tasya kaḥ arthaḥ	Что это значит?
आं भोः āṁ bhoḥ	О, да!
एवमेव evameva	Лишь, только
अहं देवालयं गच्चामि ahaṁ devālayaṁ gaccāmi	Я иду в храм
किं चिराद् दर्शनं kiṁ cirād darśanaṁ	Тебя что-то не видно, почему?
भवन्तं कुत्रापि दृष्टवान् bhavantaṁ kutrāpi dṛṣṭavān	Где-то я тебя видел (от любого лица)
भवान् सम्भाषणशिबिरं आगतवान् वा bhavān sambhāṣaṇaśibiraṁ āgatavān vā	Как ты пришел сюда?
तर्हि कुत्र दृष्टवान् tarhi kutra dṛṣṭavān	Где же мы виделись?..
तर्हि तत्रैव दृष्टवान् tarhi tatraiva dṛṣṭavān	Там я должен был видеть Вас ..

Вернуться к оглавлению

3 Простые предложения सरल वाक्यानि sarala vākyāni

ततैव अस्तु tataiva astu	Пусть будет так
जानामि भो jānāmi bho	О, я знаю это
आम् तत् सत्यम् ām tat satyam	Да, это – истина
समीचीना सूचना samīcīnā sūcanā	Действительно, хорошее предложение
किंचित् एव kiṁcit eva	Чуть-чуть, немного
किमर्थ तद् न भवति kimartha tad na bhavati	Почему это не может быть сделано?
भवतु नाम bhavatu nāma	Пусть останется как есть
ओहो। तथा वा oho \| tathā vā	Ох! Это так?..
एवमपि अस्ति वा evamapi asti vā	Это подобно тому?
अथ किम् atha kim	И что далее?
नैव किल naiva kila	Нет
भवतु bhavatu	Да
आगच्छन्तु āgacchantu	Входите!
उपविशन्तु upaviśantu	Садитесь, пожалуйста
सर्वथा मास्तु sarvathā māstu	Точно — нет!
अस्तु वा astu vā	Может ли это быть так?
किमर्थ भोः kimartha bhoḥ	Почему?
प्राप्तं किल prāptaṁ kila	У вас это есть?

Вернуться к оглавлению

4 Обыденные фразы सामान्य वाक्यानि sāmānya vākyāni

प्रयत्नं करोति prayatnaṁ karoti	Я попытаюсь
न शक्यते भोः na śakyate bhoḥ	О, я не могу..
तथा न वदतु tathā na vadatu	Не говори так
तत्र कोऽपि संदेहः नास्ति tatra ko.pi saṁdehaḥ nāsti	Здесь нет никаких сомнений
तद् अहं न ज्ञातवान् tad ahaṁ na jñātavān	Я не знаю этого
कदा ददाति kadā dadāti	Когда дадите мне?
अहं कथं वदामि कदा इति ahaṁ kathaṁ vadāmi kadā iti	Как я могу сказать когда?
तथा भवति वा tathā bhavati vā	Возможно ли это? Может ли это быть так?
भवतः समयावकाशः अस्ति वा bhavataḥ samayāvakāśaḥ asti vā	Вы свободны? Вы не заняты?
अद्य भवतः कार्यक्रमः कः adya bhavataḥ kāryakramaḥ kaḥ	Каковы Ваши планы на сегодня?
अरे। हस्तस्य किं अभवत् are \| hastasya kiṁ abhavat	Ой! что у тебя с руками?
बहुदिनेभ्यः ते परिचिताः bahudinebhyaḥ te paricitāḥ	Я знаю тех уже давно (может быть применимо для указания на важную персону (их светлость))
तस्य कियद् धाष्टर्यम् tasya kiyad dhāṣṭaryam	Да как он смеет!?
भवान् न उक्तवान् एव bhavān na uktavān eva	Та мне не рассказывал..
अहं किं करोमि ahaṁ kiṁ karomi	Что я могу сделать для Вас?
अहं न जानामि ahaṁ na jānāmi	Я не знаю..
यथा भवान् इच्छति तथा yathā bhavān icchati tathā	Как Вы желаете
भवतु चिन्तां न करोति bhavatu cintāṁ na karoti	Не беспокойся
तेन किमपि न सिध्यति tena kimapi na sidhyati	Ничего страшного, все в порядке.
सः सर्वथा अप्रयोजकः saḥ sarvathā aprayojakaḥ	Он ни к чему не пригоден
पुनरपि एकवारं प्रयत्नं कुर्मः punarapi ekavāraṁ prayatnaṁ kurmaḥ	Позвольте нам попытаться еще раз
मौनमेव उचितम् maunameva ucitam	Лучше быть тише
तत्र अहं न वदामि tatra ahaṁ na vadāmi	Я ничего не скажу там
तर्हि समीचीनम् tarhi samīcīnam	Хорошо, если это так
एवं चेत् कथम् evaṁ cet katham	Если это так, то как это понять? Что тогда?
मां किञ्चित् स्मारतु māṁ kiñcit smāratu	Запомни меня..
तं अगं सम्यक् जानामि taṁ agaṁ samyak jānāmi	Я хорошо его знаю
तदानीमेव उक्तवान् किल tadānīmeva uktavān kila	Я уже говорил это?
कदा उक्तवान् भोः kadā uktavān bhoḥ	Когда Вы говорили это?
यत्किमपि भवतु yatkimapi bhavatu	Что случилось?
सः बहु समीचीनः saḥ bahu samīcīnaḥ	Он хороший товарищ
सः बहु रूक्षः saḥ bahu rūkṣaḥ	Он очень грубый
तदिवषये चिन्ता मास्तु tadivaṣaye cintā māstu	Не волнуйся по этому поводу
तथैव इति न नियमः tathaiva iti na niyamaḥ	Нет, не похоже, что так
कर्तु शक्यं किञ्चित् समयः अपेक्षते kartu śakyaṁ kiñcit samayaḥ apekṣate	Мы можем это сделать, но нам нужно время
एतावत् अपि कृतवान् etāvat api kṛtavān	По крайней мере это он сделал
द्रष्टुं एव न शक्यते draṣṭuṁ eva na śakyate	Не могу видеть это
तत्रैव कुत्रापि स्यात् tatraiva kutrāpi syāt	Это должно быть где-то здесь
यथार्थ वदामि yathārtha vadāmi	Я говорю правду
एवं भवतुं अर्हति evaṁ bhavatuṁ arhati	Всё в порядке
कदाचित् एवमपि स्यात् kadācit evamapi syāt	Когда-то это уже было
अहं तावदपि न जानामि ahaṁ tāvadapi na jānāmi	Я не знаю много об этом
तत्र गत्वा किं करोति tatra gatvā kiṁ karoti	Что Вы собираетесь здесь делать?
पुनः आगच्छन्तु punaḥ āgacchantu	Приходите снова!
मम् किमपि क्लेशः नास्ति mam kimapi kleśaḥ nāsti	Это не правда в отношении меня!
एतद् कष्टं न etad kaṣṭaṁ na	Это не трудно
भोः आनीतवान् वा bhoḥ ānītavān vā	Вы принесли это?
भवतः कृते कः उक्तवान् bhavataḥ kṛte kaḥ uktavān	Кто Вам это сказал?
किञ्चिदनन्तरं आगच्छेत् kiñcidanantaraṁ āgacchet	Он может прийти когда-то позже
प्रायः तथा न स्यात् prāyaḥ tathā na syāt	По большому счету это может быть не так
चिन्ता मास्तु श्वः ददातु cintā māstu śvaḥ dadātu	Не срочно, вернете это завтра.
अहं पुनः सूचयामि ahaṁ punaḥ sūcayāmi	Я дам Вам знать..
अद्य आसीत् वा adya āsīt vā	Это было сегодня?
अवश्यं आगच्छामि avaśyaṁ āgacchāmi	Конечно, я приду.
नागराजः अस्ति वा nāgarājaḥ asti vā	Нагараджа здесь?
किमर्थं तद् एवं अभवत् kimarthaṁ tad evaṁ abhavat	Почему так случилось?
तत्र आसीत् वा tatra āsīt vā	Это случилось там?
किमपि उक्तवान् वा kimapi uktavān vā	Вы что-то сказали?
कुतः आनीतवान् kutaḥ ānītavān	Куда ты принес это
अन्यत् कार्यं किमपि नास्ति anyat kāryaṁ kimapi nāsti	Никаких других дел у меня нет..
मम वचनं श्रुनोतु mama vacanaṁ śrunotu	Послушайте меня, пожалуйста!
एतत् सत्यम् किल etat satyam kila	Это — правда, не так ли?
तद् अहं अपि जानामि tad ahaṁ api jānāmi	Я сам это знаю
तावद् आवश्यकं न tāvad āvaśyakaṁ na	Это не нужно! Это — плохо.
भवतः का हानिः bhavataḥ kā hāniḥ	Что Вы от этого теряете?
किमर्थ एतावान् विलम्बः kimartha etāvān vilambaḥ	Почему Вы опоздали?
यथेष्टं अस्ति yatheṣṭaṁ asti	Много, доступно в большом количестве
भवतः अभिप्रायः कः bhavataḥ abhiprāyaḥ kaḥ	Каково Ваше мнение?
अस्य किं कारणम् asya kiṁ kāraṇam	По какой причине?
स्वयमेव करोमि svayameva karomi	Я же сам это делаю
तत् न रोचते tat na rocate	Мне это не нравится
उक्तं एव वदति सः uktaṁ eva vadati saḥ	Он говорит те же самые вещи
अन्यथा बहु कष्अम् anyathā bahu kaṣam	Будет досадно, если это не так
किमर्थं पुर्वं न उक्तवाण् kimarthaṁ purvaṁ na uktavāṇ	Почему вы не сказали это раньше?
स्पष्टं न जानामि spaṣṭaṁ na jānāmi	Я точно этого не знаю
निश्चयः नास्ति niścayaḥ nāsti	Я не уверен
कुत्र आसीत् भवान् kutra āsīt bhavān	Где Вы?
भीतिः मास्तु bhītiḥ māstu	Не путайтесь
भयस्य कारणं नास्ति bhayasya kāraṇaṁ nāsti	Не бойтесь!
तदहं बहु इच्छमि tadahaṁ bahu icchami	Мне это очень нравится
कियत् लज्जास्पदम् kiyat lajjāspadam	Какой стыд!?
सः मम दोषः न saḥ mama doṣaḥ na	Это не моя ошибка
मम तु अक्षेपः नास्ति mama tu akṣepaḥ nāsti	Я не возражаю
सः शीघ्र कोपि sa saḥ śīghrakopi	Он вспыльчивый
तीव्रं मा परिगणयतु tīvraṁ mā parigaṇayatu	Не воспринимай это так серьезно
आगतः एषवराकः āgataḥ eṣavarākaḥ	Выберем здесь место для стоянки
युक्ते समये आगतवान् yukte samaye āgatavān	Вы пришли вовремя
बहु जल्पति भोः bahu jalpati bhoḥ	Он слишком много говорит
एषा केवलं किंवदन्ति eṣā kevalaṁ kiṁvadanti	Это лишь сплетня
किमपि न भवति kimapi na bhavati	Ничего не происходит
एवमेव आगतवान् evameva āgatavān	Я всего лишь пришел
विना कारणम् किमर्थ गन्तव्यम् vinā kāraṇam kimartha gantavyam	Почему ходить сюда ненужно?
भवतः वचनं सत्यम् bhavataḥ vacanaṁ satyam	Вы говорите правду
मम वचनं कः शृनोति mama vacanaṁ kaḥ śṛnoti	Кто меня слушает?
तदा तद् न स्फुरितम् tadā tad na sphuritam	Тогда он не впечатлил меня
किमर्थ तावती चिन्ता kimartha tāvatī cintā	Зачем так беспокоиться?
भवतः किं कष्टं अस्ति bhavataḥ kiṁ kaṣṭaṁ asti	Какие у тебя проблемы?
छे एवं न भवितव्यं आसीत् che evaṁ na bhavitavyaṁ āsīt	Не было такого!
अन्यथा न चिन्तयतु anyathā na cintayatu	Не поймите меня неправильно

Вернуться к оглавлению

5 При встрече с другом मित्र मिलनम् mitra milanam

नमोनमः namonamaḥ	Очень уважительное приветствие
किं भोः दर्शनमेव नास्ति kiṁ bhoḥ darśanameva nāsti	О! Как долго мы не виделись!
नैव अत्रैव सञ्चरामि किल naiva atraiva sañcarāmi kila	Нет, я пришел прямо сюда
किं भोः वार्ता एव नास्ति kiṁ bhoḥ vārtā eva nāsti	Привет! Мы так давно не виделись!
किं भोः एकं पत्रं अपि नास्ति kiṁ bhoḥ ekaṁ patraṁ api nāsti	Ты даже не писал мне!
वयं सर्वे विस्मृताः वा vayaṁ sarve vismṛtāḥ vā	Ты что ли забыл нас всех?
कथं विस्मरणं भवति भोः kathaṁ vismaraṇaṁ bhavati bhoḥ	Как я мог забыть вас?
भवतः सङ्केतं एव न जानामि स्म bhavataḥ saṅketaṁ eva na jānāmi sma	Я не знал вашего адреса
महाजनः संव्र्इत्तः भवान् mahājanaḥ saṁvrittaḥ bhavān	Ты так вырос!
भवान् एव वा। दूरतः न ज्नातम्॥ bhavān eva vā ? dūrataḥ na jnātam!	Это ты? Не узнал тебя издали!
ह्यः भवन्तं स्मृतवान् hyaḥ bhavantaṁ smṛtavān	Вчера я запомнил тебя
किं अत्र आगमनम् kiṁ atra āgamanam	Что ты здесь делаешь?
अत्रैव किञ्चित् कार्यं अस्ति atraiva kiñcit kāryaṁ asti	У меня кое-какие дела здесь
त्वरितं कार्यं आसीत्। अतः आगतवान्॥ tvaritaṁ kāryaṁ āsīt \| ataḥ āgatavān	Я тут, потому что у меня есть срочная работа
बहुकालतः प्रतीक्षां करोमि bahukālataḥ pratīkṣāṁ karomi	Я уже долго жду Вас.
यानं न प्राप्तं अत एव विलम्बः yānaṁ na prāptaṁ ata eva vilambaḥ	Не дождался автобуса, поэтому опоздал
आगच्छतु भोः गृहं गच्छामः āgacchatu bhoḥ gṛhaṁ gacchāmaḥ	Давайте пойдем домой!
इदानीं वा समयः नास्ति भोः idānīṁ vā samayaḥ nāsti bhoḥ	Сейчас? Нет времени, знаешь.
श्वः सायं मिलामः वा śvaḥ sāyaṁ milāmaḥ vā	Встретимся завтра вечером?
अवश्यम् तत्रैव आगच्छामि avaśyam tatraiva āgacchāmi	Завтра я приду вовремя
इदानीं कुत्र उद्यागः idānīṁ kutra udyāgaḥ	Где ты сейчас работаешь?
यन्त्राकारे उद्यागः yantrākāre udyāgaḥ	На заводе
ग्रामे अध्यापकः अस्मि grāme adhyāpakaḥ asmi	Я сельский учитель
इदानीं कुत्र वासः idānīṁ kutra vāsaḥ	Где ты живешь?
एषः मम गृहसङ्केतः eṣaḥ mama gṛhasaṅketaḥ	Это мой адрес
यानं आगतं आगच्छामि yānaṁ āgataṁ āgacchāmi	Автобус пришел, уезжаю, пока!
अस्तु पुनः पश्यामः astu punaḥ paśyāmaḥ	Хорошо! Увидимся снова!
पुनः अस्माकं मिलनं कदा punaḥ asmākaṁ milanaṁ kadā	Когда мы встретимся снова?
तद्विने किमर्थं भवान् न आगतवान् tadvine kimarthaṁ bhavān na āgatavān	Почему ты тогда не пришел?
वयं आगतवन्तः एव vayaṁ āgatavantaḥ eva	Мы все уже собрались.
भवतः समीपे संभाषणीय bhavataḥ samīpe saṁbhāṣaṇīya	Мне нужно кое-о-чем поговорить с Вами
भवान् अन्याथा गृहीतवान् bhavān anyāthā gṛhītavān	Вы ошиблись во мне
भवन्तं बहु प्रतीक्षितवान् bhavantaṁ bahu pratīkṣitavān	Я многого ожидал от Вас
बहु कालतः तस्य वातां एव नास्ति bahu kālataḥ tasya vātāṁ eva nāsti	Уже долго нет новостей от него
भवतः पत्रं इदानीं एव लब्धम् bhavataḥ patraṁ idānīṁ eva labdham	Я только что получил Ваше письмо
किञ्चिद्दूरं अहमपि आगच्छामि kiñciddūraṁ ahamapi āgacchāmi	Идем, прогуляемся немного
मिलित्वा गच्छामः militvā gacchāmaḥ	Пойдем вместе!
तिष्ठतु भोः अर्धार्धं काफी पिबामः tiṣṭhatu bhoḥ ardhārdhaṁ kāphī pibāmaḥ	Постой, может выпьем по чашечке кофе?
अस्तु पिबामः astu pibāmaḥ	Хорошо, выпьем!
स्थतु समयः नास्ति sthatu samayaḥ nāsti	Не могу остаться
गमनात् अनुक्षणमेव पत्रं लिखतु gamanāt anukṣaṇameva patraṁ likhatu	Напиши сразу ,как вернешься туда
पुनः कदाचित् पश्यामि punaḥ kadācit paśyāmi	Мы увидимся снова
यदा कदा वा भवतु अहं सिद्धः yadā kadā vā bhavatu ahaṁ siddhaḥ	Я готов в любой день
तेषां कृते मम शुभाशयान् निवेदयतु teṣāṁ kṛte mama śubhāśayān nivedayatu	Множество самых лучших пожеланий Вам (обращение к мужчине)
किं भोः एवम् भवति kiṁ bhoḥ evam bhavati	Почему ты говоришь так!?
किञ्चित् कालं तिष्ठतु kiñcit kālaṁ tiṣṭhatu	Подожди немного
भवान् एव परिशीलयतु bhavān eva pariśīlayatu	Сам подумай об этом
अत्र पत्रालयः कुत्र अस्ति atra patrālayaḥ kutra asti	Где здесь почтовое отделение?
कियद्दुरे अस्ति kiyaddure asti	Как далеко это?
वित्तकोषः कियद्दुरे अस्ति vittakoṣaḥ kiyaddure asti	Как далеко банк?
किमर्थं एवं त्वरा (संभ्रमः) kimarthaṁ evaṁ tvarā (saṁbhramaḥ)	Почему такое смущение?
इतोपि समयः अस्ति किल itopi samayaḥ asti kila	У нас еще есть время, не так ли?
सर्वस्य अपि मितिः भवेत् sarvasya api mitiḥ bhavet	Всему должен быть предел
कियद् इति दातुम् शक्यम् kiyad iti dātum śakyam	Сколько я могу дать ему?
कस्मिन् समये प्रतीक्षणीयम् kasmin samaye pratīkṣaṇīyam	Когда я должен ожидать?
गृहे उपविश्य किं करोति gṛhe upaviśya kiṁ karoti	Что ты собираешься делать сидя дома?
भवतः परिचयः एव न लब्धः bhavataḥ paricayaḥ eva na labdhaḥ	Не смог узнать Вас?
किं भोः बहु कृशः जानः kiṁ bhoḥ bahu kṛśaḥ jānaḥ	Почему ты не вырос большой?
अवश्य मम गृहं आगन्तव्यम् avaśya mama gṛhaṁ āgantavyam	Обязательно приходите ко мне домой
सः सर्वत्र दर्वीं चालयति saḥ sarvatra darvīṁ cālayati	Он всюду сует свой нос!
यथा भवान् इच्छति yathā bhavān icchati	Я поддерживаю то, что Вы говорите
परिहासाय उक्तवान् भोः parihāsāya uktavān bhoḥ	О! Я сказал это в шутку.
एषः भवतः अपराधः न eṣaḥ bhavataḥ aparādhaḥ na	Это не Ваша ошибка
नैव चिन्ता नास्ति naiva cintā nāsti	Нет, это не беда. Ничего особенного.
वयं इदानीं अन्यद्गृहे स्मः vayaṁ idānīṁ anyadgṛhe smaḥ	Мы живем теперь в другом доме.
भवान् मम अपेक्षया ज्येष्ठः वा bhavān mama apekṣayā jyeṣṭhaḥ vā	Вы старше меня?
ओहो मम अपेक्षया कनिष्ठः वा oho mama apekṣayā kaniṣṭhaḥ vā	Ого! Вы младше меня?
भवान् विवाहितः वा bhavān vivāhitaḥ vā	Вы женаты?
नैव इदानीमपि एकाकी naiva idānīmapi ekākī	Нет, все еще одинок.
भवतः पिता कुत्र कार्यं करोति bhavataḥ pitā kutra kāryaṁ karoti	Где работает Ваш отец?
सः वर्षद्वयात् पूर्वमेव निवृत्तः saḥ varṣadvayāt pūrvameva nivṛttaḥ	Он ушел на пенсию два года назад
सः वृद्धः इव भाति saḥ vṛddhaḥ iva bhāti	Он выглядит старше
भवन्तः सर्वे वसन्ति वा bhavantaḥ sarve vasanti vā	Вы все живете вместе?
नैव सर्वे विभक्ताः naiva sarve vibhaktāḥ	Нет, мы живем раздельно.
भवतः वयः कियत् bhavataḥ vayaḥ kiyat	Сколько Вам лет?
भवन्तः कति सहोदराः bhavantaḥ kati sahodarāḥ	Сколько у Вас братьев?
वयं आहत्य अष्टजनाः vayaṁ āhatya aṣṭajanāḥ	Нас — 8.
भवान् एव ज्येष्ठः वा bhavān eva jyeṣṭhaḥ vā	Вы старший?
मम एकः अग्रजः अस्ति mama ekaḥ agrajaḥ asti	У меня есть один старший брат.
सः इदानीमपि बलः saḥ idānīmapi balaḥ	Он всё еще мальчик.
भवतः अनुजायाः कति वर्षाणि bhavataḥ anujāyāḥ kati varṣāṇi	Сколько лет Вашей старшей сестре?
भवान् मा ददातु मा स्वीकरोतु bhavān mā dadātu mā svīkarotu	Ничего не давай и не бери.
अन्यं कमपि न पृच्छतु anyaṁ kamapi na pṛcchatu	Ничего не спрашивай у других
तर्हि सर्वं दायित्वं भवतः एव tarhi sarvaṁ dāyitvaṁ bhavataḥ eva	В этом случае вся ответственность лежит на Вас.
सर्वत्र अग्रे सरति sarvatra agre sarati	Везде он проявляет инициативу
भवन्तं गृहे एव पशामि bhavantaṁ gṛhe eva paśāmi	Увидимся у Вас дома
सः निष्ठावान् saḥ niṣṭhāvān	Он очень консервативен
यावदहं प्रत्यागच्छामि तावद् प्रतीक्षां करोतु yāvadahaṁ pratyāgacchāmi tāvad pratīkṣāṁ karotu	Подожди, когда я приду
द्वयोः एकः आगच्छतु dvayoḥ ekaḥ āgacchatu	Ни кто из двоих не пришел
तस्य कृते विषयः निवेदितः वा tasya kṛte viṣayaḥ niveditaḥ vā	Сообщил ли он Вам новости?
तस्य कृते सः अत्यन्तं प्रीतिपात्रं tasya kṛte saḥ atyantaṁ prītipātraṁ	Он внимательно наблюдал за ним
भवता एतद् न कर्तव्यम् bhavatā etad na kartavyam	Вы не должны этого делать
यदा सः स्यात् yadā saḥ syāt	Побывал ли он здесь?
अवश्यं आगन्तव्यं न विस्मर्तव्यम् avaśyaṁ āgantavyaṁ na vismartavyam	Не забудьте прийти!
कियत् कालम् तिष्ठति kiyat kālam tiṣṭhati	Как долго Вы пробудете здесь?
एषा वार्ता मम कर्णमपि आगता eṣā vārtā mama karṇamapi āgatā	Я слышал эту новость.
सः स्तोकात् मुक्तः saḥ stokāt muktaḥ	Он избежал опасности
भवन्तं द्रष्टुं सः पुनः आगच्छति किल bhavantaṁ draṣṭuṁ saḥ punaḥ āgacchati kila	Собирается ли он вернуться, чтобы увидеть Вас?
अहं किमर्थ अस्त्यं वदामि ahaṁ kimartha astyaṁ vadāmi	Почему я должен лгать?
भवान् अपि एवं वदति वा bhavān api evaṁ vadati vā	Вы собираетесь это сказать?
भवान् एवं कर्तुं वा bhavān evaṁ kartuṁ vā	Можете ли Вы это делать?
भवान् गच्छतु मम किञ्चित् कार्य अस्ति bhavān gacchatu mama kiñcit kārya asti	Вы продолжайте, а у меня есть кое-какие дела
वृधा भवान् चिन्तं करोति vṛdhā bhavān cintaṁ karoti	Вы только зря волнуетесь!
दैवेच्छा तदा आसीत् किं कुर्मः daivecchā tadā āsīt kiṁ kurmaḥ	Это Воля Божья, что поделать!?
अहं अन्यद् उक्तवान् भवान् अन्यद् गृहीतवान् ahaṁ anyad uktavān bhavān anyad gṛhītavān	Я сказал одно, а Вы поняли совсем другое!
एतावद् अनृतं वदति इति न ज्ञातवान् etāvad anṛtaṁ vadati iti na jñātavān	Я не ожидал, что он может солгать.
प्रमादतः संवृत्तम् न तु बुद्ध्या pramādataḥ saṁvṛttam na tu buddhyā	Я сделал это случайно- не преднамеренно!
एषः एकः शनिः eṣaḥ ekaḥ śaniḥ	Он медлителен (как Сатурн)
भवदुक्तं सर्वमपि अङ्गीकर्तुं न शक्यं bhavaduktaṁ sarvamapi aṅgīkartuṁ na śakyaṁ	Я не могу согласиться со всем тем, что Вы говорите
अहं गन्तुं न शक्यते ahaṁ gantuṁ na śakyate	Я не могу идти
विशयस्य वर्धनं मास्तु viśayasya vardhanaṁ māstu	Не подливайте масло в огонь!
सर्वेऽपि पलायनशीलाः sarve.pi palāyanaśīlāḥ	Все они трусят перед лицом опасности
असम्बद्धं मा प्रलपतु asambaddhaṁ mā pralapatu	Не говори глупости!
सर्वस्य अपि भवान् एव मूलम् sarvasya api bhavān eva mūlam	Вы самый главный из всех этих!
सुलभेन तस्य जाले पतितवान् sulabhena tasya jāle patitavān	Он легко попался в свою же ловушку
अस्माकं मिलनान्तरं बहु कालः अतीतः asmākaṁ milanāntaraṁ bahu kālaḥ atītaḥ	Мы уже давно знакомы
इदानीं आगन्तु न शक्यते idānīṁ āgantu na śakyate	Я не могу прийти сейчас
भवान् अपि अङ्गीकरोति वा bhavān api aṅgīkaroti vā	Вы согласны?
भवान् अपि विश्वासं कृतवान् bhavān api viśvāsaṁ kṛtavān	Вы доверяете этому?
सः विश्वासयोग्यो वा saḥ viśvāsayogyo vā	Можно ли ему доверять?
किञ्चित् माहाय्यं करोति kiñcit māhāyyaṁ karoti	Вы бы не могли мне немного помочь?
समयः कथं अतिशीघ्रं अतीतः samayaḥ kathaṁ atiśīghraṁ atītaḥ	Как быстро идет время!
युक्ते समये आगतवान् yukte samaye āgatavān	Вы пришли в нужное время!
एक निमेषं विलम्बः चेत् अहं गच्छामि स्म eka nimeṣaṁ vilambaḥ cet ahaṁ gacchāmi sma	Я бы ушел, если бы вы опоздали на минуту
अहमपि भवता सह आगच्छामि वा ahamapi bhavatā saha āgacchāmi vā	Мне с Вами сходить?
किञ्चित् कालं द्विचक्रिकां वदति वा kiñcit kālaṁ dvicakrikāṁ vadati vā	Вы бы не могли одолжить мне Ваш двухколесный велосипед на пару минут?
इदानीं मया अपि अन्यत्र गन्तव्यम् idānīṁ mayā api anyatra gantavyam	Мне нужно идти сейчас..
भवान् स्वकार्यं पश्यतु bhavān svakāryaṁ paśyatu	Вы имеете в виду Ваш бизнес
शीघ्रं प्रत्यागच्छामि śīghraṁ pratyāgacchāmi	Я скоро вернусь
आवश्यकं चेत् श्वः आनयामि āvaśyakaṁ cet śvaḥ ānayāmi	Если хотите, то я принесу это завтра
मास्तु इत्युक्तेऽपि सः न शृणोति māstu ityukte.pi saḥ na śṛṇoti	Я сказал нет, но он меня не слушает.

Вернуться к оглавлению

6 Путешествие . प्रयणम् prayaṇam

चीतिकां कुत्र क्रिणामि cītikāṁ kutra kriṇāmi	Где я могу купить билет?
शीग्रं आगच्छतु यानं गच्छति śīgraṁ āgacchatu yānaṁ gacchati	Идём быстрее! Автобус отходит!
इदानीं एव एकं यानं गतम् idānīṁ eva ekaṁ yānaṁ gatam	Автобус ушел лишь минуту назад..
अहं भवतः पार्श्वे उपविशामि ahaṁ bhavataḥ pārśve upaviśāmi	Я сижу позади Вас
किञ्चित् समञ्जनं कुर्मः kiñcit samañjanaṁ kurmaḥ	Можно нам немного исправить…
महान् जनसम्मर्दः mahān janasammardaḥ	Ужасная спешка
परिवर्तं ददातु parivartaṁ dadātu	Дайте мне сдачу.
अग्रे गच्छतु agre gacchatu	Идите вперед.
कदा वा निर्गच्छति kadā vā nirgacchati	Когда же это начнется?
शीघ्रं अवतरतु śīghraṁ avataratu	Слезай быстро!
अग्रिनं निस्थानं अस्माकं वा agrinaṁ nisthānaṁ asmākaṁ vā	Следующая остановка наша?
मल्लेश्वरयानस्य का संख्या malleśvarayānasya kā saṁkhyā	Какой автобус идет до Маллешвара?
किंसंख्याकं यानं जयनगरं गच्छति kiṁsaṁkhyākaṁ yānaṁ jayanagaraṁ gacchati	Какой автобус идет до Джайанагара?
फलकमपि नास्ति किमपि नास्ति phalakamapi nāsti kimapi nāsti	Нет вывески, ничего нет!
अये पादपथे आगच्छतु aye pādapathe āgacchatu	Эй! идем по тропинке!
मल्लेश्वरं गन्तुं कः मार्गः malleśvaraṁ gantuṁ kaḥ mārgaḥ	Каким путем попасть в Маллешварам?
बहुदूरे अस्ति वा bahudūre asti vā	Как далеко это?
एषः सङ्केतः कुत्र इति जानाति वा eṣaḥ saṅketaḥ kutra iti jānāti vā	Не могли бы Вы подсказать мне, где находится это место?
इतः केवलं दशनिमेषणां गमनम् itaḥ kevalaṁ daśanimeṣaṇāṁ gamanam	Это всего в 10 минутах ходьбы отсюда ..
यानं न लब्धम् yānaṁ na labdham	Опоздал на автобус
यानस्य निर्गमनाय इतोऽपि अर्धघण्टा अस्ति yānasya nirgamanāya ito.pi ardhaghaṇṭā asti	Остается еще полчаса до отправления автобуса
यानं दशवादने आगच्छति yānaṁ daśavādane āgacchati	Автобус прибывает в 10 часов
पञ्चवादने एकं यानं अस्ति pañcavādane ekaṁ yānaṁ asti	Есть автобус в 5 часов
यानं तदानीं एक आगत्य स्थितम् yānaṁ tadānīṁ eka āgatya sthitam	Автобус уже прибыл к платформе
आरक्षणं नास्ति ārakṣaṇaṁ nāsti	Не занятно.
एवमेव अग्रे गच्छन्तु evameva agre gacchantu	Идите по этой дороге
अत्रैव कुत्रचित् स्यात् अन्वेषणं कुर्मः atraiva kutracit syāt anveṣaṇaṁ kurmaḥ	Это должно быть где-то здесь, давайте поищем.
तत्रैव अस्ति \| तत्रैव स्यात् tatraiva asti \| tatraiva syāt	Это здесь. Это должно было быть здесь.
अहं न जानामि अन्यं पृच्छतु ahaṁ na jānāmi anyaṁ pṛcchatu	Я не знаю, спросите кого-нибудь другого.
भवान् शीघ्रं न गच्छति चेत् यानं न मिलति bhavān śīghraṁ na gacchati cet yānaṁ na milati	Если Вы не пойдете быстрее, то можно опоздать на автобус.
एषः मार्ग कुत्र गच्छति eṣaḥ mārga kutra gacchati	Куда ведет эта дорога?
भवान् आरक्षणं कृतवान् वा bhavān ārakṣaṇaṁ kṛtavān vā	Как вы резервировали Ваше место?
सर्वं स्वीकृतवान् किल sarvaṁ svīkṛtavān kila	Вы взяли всё, не так ли?
कृपया सर्वबन्धकं स्वीकरोति kṛpayā sarvabandhakaṁ svīkaroti	Возьмите себя в руки
स्यूतम् syūtam	Сумка
यानपेटिकाम् yānapeṭikām	Чемодан
धनविषये जागरूको भवतु dhanaviṣaye jāgarūko bhavatu	Будьте осторожны с деньгами
ततः आगन्तुं एतावान् विलम्बः वा tataḥ āgantuṁ etāvān vilambaḥ vā	Как долго добираться туда отсюда?
एकं अपि यानं न आगतम् ekaṁ api yānaṁ na āgatam	Нет, единственный автобус пришел
षष्टिसंख्याकं यानं गतं वा ṣaṣṭisaṁkhyākaṁ yānaṁ gataṁ vā	Автобус №60 ушел?
अहं इदानीं एव आगतवान् ahaṁ idānīṁ eva āgatavān	Только что отправились.
कीदृशः मार्ग अयम् kīdṛśaḥ mārga ayam	Что за дорога!

Вернуться к оглавлению

7 По приезде प्रवासतः प्रतिनिवर्तनम् pravāsataḥ pratinivartanam

कदा आगतवान् kadā āgatavān	Когда прибыл?
अद्या प्रातः आगतवान् adyā prātaḥ āgatavān	Вы прибыли сегодня утром?
कथं आसीत् प्रवासः kathaṁ āsīt pravāsaḥ	Как прошло путешествие?
प्रवासे व्यवस्था समीचीना आसीत् वा pravāse vyavasthā samīcīnā āsīt vā	Как проходили все приготовления к поездке?
कति दिनानाम् kati dinānām	Сколько дней?
एकाकी गतवान् वा ekākī gatavān vā	Как долго Вы путешествовали?
एकाकी किमर्थम् \| परिवारसमेतः गतवान् ekākī kimartham ? parivārasametaḥ gatavān	Почему так долго? Я путешествовал со своей семьей.
दिनत्रयं तत्र स्थितवान् dinatrayaṁ tatra sthitavān	Я оставался там три дня.
मार्गमध्ये अपघातः अभवत् mārgamadhye apaghātaḥ abhavat	На дороге случилась авария.
विशेषतया कोऽपि न व्रणितः viśeṣatayā ko.pi na vraṇitaḥ ?	Не был ли кто серьезно ранен?
वस्तूनि तावन्ति एव वा vastūni tāvanti eva vā ?	Так много багажа?
बहुध श्रान्तः अस्मि भोः bahudha śrāntaḥ asmi bhoḥ	Очень устал, знаешь.
त्रिचक्रिका किमर्थम् tricakrikā kimartham	Зачем рикша?
लोकयानेन गच्छामः lokayānena gacchāmaḥ	Давайте поедем на автобусе.
सुस्खयानेन suskhayānena	Комфортабельным автобусом
पादाभ्याम् pādābhyām	Пешком
संलपन्तः saṁlapantaḥ	Рассказ, разговор, трескотня..
कः प्रतीक्षते भोः kaḥ pratīkṣate bhoḥ	Кто ждёт?
त्रिचक्रिकायां एव गच्छामः tricakrikāyāṁ eva gacchāmaḥ	Поедем только на рикше.
किमर्थं वृथा व्ययः इति kimarthaṁ vṛthā vyayaḥ iti ?	Зачем тратить деньги без нужды?
बहुकालतः प्रतीक्षां करोमि bahukālataḥ pratīkṣāṁ karomi	Я уже долго жду
कदा प्रस्थितः kadā prasthitaḥ	Когда отправляешься?
काशीं रामेश्वरं सर्वं दृष्टवान् वा kāśīṁ rāmeśvaraṁ sarvaṁ dṛṣṭavān vā ?	Видели ли Вы Каши и Рамешвар?
कियत् सुन्दरं अस्तीति जानाति वा kiyat sundaraṁ astīti jānāti vā ?	Знаете ли Вы как это красиво?
महद् अद्भुतम् mahad adbhutam	Великолепно, красиво, прекрасно!

Вернуться к оглавлению

8 Студенты छात्राः chātrāḥ

अत्रैव कलाशालायां पठामि atraiva kalāśālāyāṁ paṭhāmi	Учусь в училище
सिद्धता कथम् अस्ति siddhatā katham asti	Какова Ваша специальность?
पठ्यभागः एव न समाप्तः paṭhyabhāgaḥ eva na samāptaḥ	Некоторые предметы не сданы
गणितश्रवणमात्रेण मम शिरोवेदना gaṇitaśravaṇamātreṇa mama śirovedanā	Математика для меня прежде всего
गाढं अभ्यासः वा gāḍhaṁ abhyāsaḥ vā	Трудно учиться?
अद्य किमपि न पठितवान् adya kimapi na paṭhitavān	Не смог много прочитать сегодня.
मम अक्षरणि न सुन्दराणि mama akṣaraṇi na sundarāṇi	Моя писанина не особенно получилась..
एतं कादम्बरीं पठितवान् वा etaṁ kādambarīṁ paṭhitavān vā	Вы читали о Кадамбари?
बहु सम्यक् अस्ति bahu samyak asti	Очень интересно
बहु पूर्वमेव पठितवान् bahu pūrvameva paṭhitavān	Я читал это очень давно
शीघ्रं पठित्वा ददामि भोः śīghraṁ paṭhitvā dadāmi bhoḥ	Как только прочитаю- тут же верну!
अहं गृहे एव त्यक्त्वा आगतवान् ahaṁ gṛhe eva tyaktvā āgatavān	Я оставил это дома
अद्य तु विरामः adya tu virāmaḥ	Сегодня отдыхаем в любом случае.
भवतः वर्गशिक्षकः कः bhavataḥ vargaśikṣakaḥ kaḥ	Кто ваш классный руководитель
अद्य समवस्वेण गन्तव्यम् वा adya samavasveṇa gantavyam vā	Нужно ли нам сегодня приходить в школьной форме?
यावत् शालां गतवान् तावत् घंठा ताडिता yāvat śālāṁ gatavān tāvat ghaṁṭhā tāḍitā	Когда я вернулся в школу, звонок уже прозвенел
श्रीमन् अन्तः आगच्छामि वा śrīman antaḥ āgacchāmi vā	Могу ли я войти, достопочтенный?
श्रीमन् विशेषकक्ष्यां स्वीकरोति वा śrīman viśeṣakakṣyāṁ svīkaroti vā	Вы собираетесь провести специальный урок, о достопочтенный учитель?
लेखनीं एकवारं ददाति वा lekhanīṁ ekavāraṁ dadāti vā	Можно мне одолжить Вашу ручку?
तिप्पणीं किञ्चित् ददाति वा tippaṇīṁ kiñcit dadāti vā	Не могли бы Вы одолжить мне Ваши записи?
ह्यः गिरीशः स्वीकृतवान् hyaḥ girīśaḥ svīkṛtavān	Гириш одолжил это вчера.
अहं तद्विने वर्गं आगतवान् ahaṁ tadvine vargaṁ āgatavān	Я не был на занятиях в этот день.
आगच्छतु भोः क्रीडामः āgacchatu bhoḥ krīḍāmaḥ	Приходи, поиграем!
पठनीयं बहु अस्मि भोः paṭhanīyaṁ bahu asmi bhoḥ	Мне нужно очень много читать, понимаешь?
किं मम पठनीयं अस्ति वा kiṁ mama paṭhanīyaṁ asti vā	Думаете, мне нечем заниматься, да?
पदवी अशीतितमे वर्षे समापिता वा padavī aśītitame varṣe samāpitā vā	Вы получили образование в 80-м году?
सम्यक् न स्मरामि भोः samyak na smarāmi bhoḥ	Я точно не припомню..
तिष्ठतु स्मरामि तत् tiṣṭhatu smarāmi tat	Постойте, я вспомню это!
श्वः अरभ्य सहाध्ययनं कुर्मः śvaḥ arabhya sahādhyayanaṁ kurmaḥ	Давайте с завтрашнего дня займемся совместными исследованиями..

Вернуться к оглавлению

9. Экзамен परीक्षा parīkṣā

परीक्षारम्भः कदा इति ज्ञातः वा parīkṣārambhaḥ kadā iti jñātaḥ vā	Знаете ли когда начнется экзамен?
प्रवेशपत्र स्वीकृतं वा praveśapatra svīkṛtaṁ vā	Взяли ли Вы билет?
परीक्षा अग्रे गता parīkṣā agre gatā	Экзамен отложен
वेलपत्रिका आगता वा velapatrikā āgatā vā	Пришло ли время экзамена, указанное в расписании?
परीक्षा कथं आसीत् parīkṣā kathaṁ āsīt	Как прошел экзамен?
प्रश्न पत्रिका किञ्चित् क्लिष्टा आसीत् praśna patrikā kiñcit kliṣṭā āsīt	Билеты оказались немного сложными.
अतीव सुलभा आसीत् atīva sulabhā āsīt	Всё было легко.
अहं प्रथमश्रोण्यां उत्तिर्णः ahaṁ prathamaśroṇyāṁ uttirṇaḥ	Я поступил в первый класс (на первый курс)
ह्यः फलितांशः प्रकटितः hyaḥ phalitāṁśaḥ prakaṭitaḥ	Результаты были оглашены вчера.
अङ्कद्वयेन प्रथमश्रोणी न लब्धा aṅkadvayena prathamaśroṇī na labdhā	Я одолел первый курс в два счета (?)
प्रश्नेषु विकल्पः एव नासीत् praśneṣu vikalpaḥ eva nāsīt	Не было никакого выбора!
फलिताम्शः श्वः ज्ञातः भविष्यति phalitāmśaḥ śvaḥ jñātaḥ bhaviṣyati	Результаты будут известны завтра.
रमेशः उत्तिर्णः वा rameśaḥ uttirṇaḥ vā	Рамеш сдал?
एकं पत्रं अवशिष्टं इति उक्तवान् ekaṁ patraṁ avaśiṣṭaṁ iti uktavān	Он говорит, что уже закончил один лист
पठितं किमपि न स्मरामि भोः paṭhitaṁ kimapi na smarāmi bhoḥ	Знаешь, даже не помню, что я читал!
दशवारं पठितवान् तथापि न स्मरामि daśavāraṁ paṭhitavān tathāpi na smarāmi	Я прочитал это десять раз, но все равно ничего не запомнил!
प्रायशः द्वितीयश्रोणी लब्ध्येत् prāyaśaḥ dvitīyaśroṇī labdhyet	Скорее всего я всё же прошел на второй курс
अस्माकं गणे सर्वेऽपि उत्तिर्णाः asmākaṁ gaṇe sarve.pi uttirṇāḥ	В нашей группе все сдали экзамен.
प्रतिशतं कति अङ्काः प्राप्ताः pratiśataṁ kati aṅkāḥ prāptāḥ	Какую получил оценку на экзамене?..

Вернуться к оглавлению

10 Кино. चलनचित्रम् calanacitram

मासे कति चित्राणि पश्यति māse kati citrāṇi paśyati	Сколько раз в месяц Вы бываете в кино?
द्विवारं त्रिवारम् वा dvivāraṁ trivāram vā	Два или три раза?
चित्रमन्दिरं पूर्वं आसीत् citramandiraṁ pūrvaṁ āsīt	Был полный зал ?
माहान् सम्मर्दः आसीत् māhān sammardaḥ āsīt	Было много спешки
चीतिका न लब्धा वा cītikā na labdhā vā	Не смог достать билет?
चित्रं कथं आसीत् citraṁ kathaṁ āsīt	Как был фильм?
करमुक्तं इति दृष्ट्वान् karamuktaṁ iti dṛṣṭvān	Я только что увидел, что это не облагается налогами..
कः निर्देशकः kaḥ nirdeśakaḥ	Кто режиссер?
तर्हि समीचीनं स्यात् tarhi samīcīnaṁ syāt	В таком случае, это должно быть прекрасно!
कथा समीचीना अस्ति kathā samīcīnā asti	Отличная история
एतद् द्वितीयवारं पश्यन् अस्मि etad dvitīyavāraṁ paśyan asmi	Я второй раз смотрю это.
एकमपि चित्रं सम्यक् नास्ति ekamapi citraṁ samyak nāsti	Это не единственный хороший фильм.
परह्यः एव दृष्ट्वान् parahyaḥ eva dṛṣṭvān	Я видел это позавчера
केवलं निस्सारं जामिता भवित् kevalaṁ nissāraṁ jāmitā bhavit	Фальшиво и скучно.
तर्हि किमर्थं द्रष्टव्यम् tarhi kimarthaṁ draṣṭavyam	Зачем тогда Вы должны это смотреть?
ममापि एकवारं द्रष्टव्यम् mamāpi ekavāraṁ draṣṭavyam	Я должен посмотреть это однажды сам .
सर्वे मिलित्वा गतवन्तः sarve militvā gatavantaḥ	Вы ходили все вместе?
केवलं धनं व्यर्थम् kevalaṁ dhanaṁ vyartham	Пустая трата денег

Вернуться к оглавлению

11 Учитель शिक्षकः śikṣakaḥ

भवतः वेतनश्रेनी कः bhavataḥ vetanaśrenī kaḥ	Как оплачивается Ваш труд?
इदानीं सर्वत्र समाना किल idānīṁ sarvatra samānā kila	Теперь везде принято носить форму, верно?
प्राचार्यस्य आदेशं दृष्ट्वान् वा prācāryasya ādeśaṁ dṛṣṭvān vā	Вы видели указания учителя
अहो तत् सामान्यम् aho tat sāmānyam	О! Оставим это- дело обычное.
अधिवेतनं लब्धं वा adhivetanaṁ labdhaṁ vā	Получили Вашу надбавку?
लिपिकं दृष्ट्वान् वा lipikaṁ dṛṣṭvān vā	Видели Вы секретаря?
एवं चेत् कथं जीवामः evaṁ cet kathaṁ jīvāmaḥ	Как нам всем жить в таком случае?
महान् कोलालः इति श्रुतवान् mahān kolālaḥ iti śrutavān	Я слышал, здесь только что было очень шумно!
पत्रिका पठिका वा \| वेतनं वर्धितम् patrikā paṭhikā vā \| vetanaṁ vardhitam	Газеты читали? Говорят, зарплату повысят.
कदा आरभ्य अन्वयः kadā ārabhya anvayaḥ	Когда это вступит в силу?
इदानीं कक्ष्या अस्ति वा idānīṁ kakṣyā asti vā	У Вас сейчас есть занятия?
अद्य कक्ष्यां न स्वीकरोमि इति सूचयतु adya kakṣyāṁ na svīkaromi iti sūcayatu	Скажите им, что сегодня я не собираюсь проводить занятия.
प्राचार्यः आगतः वा prācāryaḥ āgataḥ vā	Задания есть?
अस्मिन् मासे कति वरामः asmin māse kati varāmaḥ	Сколько раз будем отдыхать в этом месяце?
परश्वः विरामः अस्ति वा paraśvaḥ virāmaḥ asti vā	Послезавтра выходной, да?
प्रश्नपत्रिका सज्जीकृता वा praśnapatrikā sajjīkṛtā vā	Лист с заданиями готов (выполнено ли всё)?
अस्मिन् वर्षे फलितांशः कथम् asmin varṣe phalitāṁśaḥ katham	Каков результат в этом году?
एकावन्तः अङ्काः कथं लब्धाः इति ekāvantaḥ aṅkāḥ kathaṁ labdhāḥ iti	Какие старания он приложил для того, чтобы получить такую высокую оценку?
परीक्षकाणां औदार्यम् parīkṣakāṇāṁ audāryam	Экзаменаторы- добросердечны.
परीक्षा अन्या योग्यता अन्या parīkṣā anyā yogyatā anyā	Экзамен- одно, способности- другое
मौल्यमापनार्थं गच्छति वा maulyamāpanārthaṁ gacchati vā	Вы собираетесь получить оценку?
मौल्यमापनां कुत्र maulyamāpanāṁ kutra	Где оценка?
अस्वस्थः अपि आगतवान् asvasthaḥ api āgatavān	Я пришел сюда, хотя и болен.
इदानींतन बालास्तु idānīṁtana bālāstu	Студенты нашего времени…
अये अत्र आगच्छतु aye atra āgacchatu	Эй! Идите все сюда!
गणितस्य अध्यापकः अस्ति वा पश्यतु gaṇitasya adhyāpakaḥ asti vā paśyatu	Посмотрите, если учитель математики здесь?
ते तु बालाः किल te tu bālāḥ kila	Всё же они студенты.
किं भोः सम्यक् पठति किल kiṁ bhoḥ samyak paṭhati kila	Вы прилежно учитесь, не так ли?
संशयः अस्ति चेत् पृच्छन्तु saṁśayaḥ asti cet pṛcchantu	Спросите, есть ли у Вас есть долги (по учебе).
ज्ञातं किल jñātaṁ kila	Понятно, да?!
पुनः एकवारं वदतु punaḥ ekavāraṁ vadatu	Повторите еще раз, пожалуйста.
एकं अपि गणितं न कृतवान् वा ekaṁ api gaṇitaṁ na kṛtavān vā	Неужели вам не удалось произвести ни одной операции сложения?
एवं चेत् परीक्षायां किं करोति evaṁ cet parīkṣāyāṁ kiṁ karoti	Как же Вы собираетесь сдавать экзамен?
सेवकं किञ्चित् आह्वयतु sevakaṁ kiñcit āhvayatu	Позовите какого-нибудь слугу (помощника)
घण्टा नादिता वा ghaṇṭā nāditā vā	Звонок уже прозвенел?
तिप्पणीं लिखन्तु tippaṇīṁ likhantu	Напишите в тетрадях
एकोऽपि न जानाति वा eko.pi na jānāti vā	Не знает ли кто /ответ/?
भवान् ज्ञातवान् वा \| वदतु किञ्चित् bhavān jñātavān vā \| vadatu kiñcit	Вы все поняли? Говорите кто-нибудь!
अद्य एतावदेव पर्याप्तम् adya etāvadeva paryāptam	Хватит на сегодня.
अस्य अनुच्छदस्य अन्तेसमापयामः asya anucchadasya antesamāpayāmaḥ	Остановимся в конце этого параграфа.
श्वः एतद् सम्यक् पठित्वा आगन्तव्यम् śvaḥ etad samyak paṭhitvā āgantavyam	Хорошо выучите это к завтрашнему занятию.
गृहे किमपि पठन्ति वा gṛhe kimapi paṭhanti vā	Вы читали что-нибудь дома?
भोः कोलाहलः bhoḥ kolāhalaḥ	Что за шум!?
ह्यः कियत् पर्यन्तं पाठितवान् hyaḥ kiyat paryantaṁ pāṭhitavān	Где мы остановились вчера?

Вернуться к оглавлению

12 Женщины स्त्रयः strayaḥ

गृहकार्यं समाप्तं वा gṛhakāryaṁ samāptaṁ vā	Закончила ли работу по дому?
समाप्तप्रायम् samāptaprāyam	Да, практически всё закончила.
किं द्वित्रीणि दिनानि न दृष्टा kiṁ dvitrīṇi dināni na dṛṣṭā	Почему не видно тебя два или три дня?
अहं मातृगृहं गतवती ahaṁ mātṛgṛhaṁ gatavatī	Я была у матери дома.
एषु दिनेषु विमला मिलितवती वा eṣu dineṣu vimalā militavatī vā	Встретила ли ты Вималя?
कार्यालयतः तस्य आगमन समयः एषः kāryālayataḥ tasya āgamana samayaḥ eṣaḥ	В это время он возвращается из офиса.
ममापि बहु कार्यं अस्ति mamāpi bahu kāryaṁ asti	У меня много работы.
अतिथ्यः आगताः सन्ति atithyaḥ āgatāḥ santi	Гости идут!
किञ्चित् शर्करां ददाति वा kiñcit śarkarāṁ dadāti vā	Не могли бы Вы дать сахар, пожалуйста.
भवतः मातः करोति स्म bhavataḥ mātaḥ karoti sma	Как дела у матери?
अद्य प्रातः आरभ्य बहु कार्याणि adya prātaḥ ārabhya bahu kāryāṇi	С самого утра у меня было много работы.
तेषां पुञ्याः विवाहः निश्चतः इति श्रुतवान् तेषां पुञ्याः विवाहः निश्चयः इति श्रुतवान् teṣāṁ puñyāḥ vivāhaḥ niścayaḥ iti śrutavān	Я думаю, свадьба их дочери состоялась.
वरः विदेशे अस्ति varaḥ videśe asti	Жених- иностранец.
कन्यायाः कृते किं किं आभरणं दास्यन्ति kanyāyāḥ kṛte kiṁ kiṁ ābharaṇaṁ dāsyanti	Какие украшения они собираются подарить невесте?
मृतैलं लब्धं वा mṛtailaṁ labdhaṁ vā	Керосин есть?
मृतैलं विक्रीयते इति श्रुतवती mṛtailaṁ vikrīyate iti śrutavatī	Я слышала они продают керосин.

Вернуться к оглавлению

13 Кулинария पाकः pākaḥ

पाकः समाप्तः वा pākaḥ samāptaḥ vā	Готовка закончилась?
अद्य कः पाकः adya kaḥ pākaḥ	Что сегодня приготовлено?
भोजनं अभवत् वा bhojanaṁ abhavat vā	Что было на ужин?
भवत्यः गृहं कश्चिद् आगत इव bhavatyaḥ gṛhaṁ kaścid āgata iva	Приходил ли кто-нибудь в Ваш дом?
अन्यत् किमपि नास्ति केवलं सारः anyat kimapi nāsti kevalaṁ sāraḥ	Сегодня только суп.
अस्मत् गृहे एकैकस्य एकैका रुचिः asmat gṛhe ekaikasya ekaikā ruciḥ	В нашем доме у каждого свой вкус.

Вернуться к оглавлению

14 Одежда, украшения वेषभूषणानि veṣabhūṣaṇāni

भवत्याः शाटिका नूतना वा bhavatyāḥ śāṭikā nūtanā vā	Ваше сари новое?
नैव गतवर्षे एव क्रीतवती naiva gatavarṣe eva krītavatī	Нет, оно было куплено в прошлом году.
तथापि नूतनं इव प्रतिभाति tathāpi nūtanaṁ iva pratibhāti	Оно выглядит как новое.
एतदृशी शाटिका मम समीपे अपि अस्ति etadṛśī śāṭikā mama samīpe api asti	У меня есть такое же сари.
अहं नूतनशाटिकां क्रीतवती ahaṁ nūtanaśāṭikāṁ krītavatī	Я купила себе новое сари.
अञ्चलः बहु सम्यक् अस्ति añcalaḥ bahu samyak asti	Анчаля (край наряда, обрамление сари, оконтовка, подол) очень красив!
इमां कुत्र क्रीतवती imāṁ kutra krītavatī	Где ты это купила?
अस्याः शातिकायाः अनुरूपः चेलः न लब्धः asyāḥ śātikāyāḥ anurūpaḥ celaḥ na labdhaḥ	Я не смогла подобрать блузку для этого платья.
वलस्य विन्यासः आकर्षकः अस्ति valasya vinyāsaḥ ākarṣakaḥ asti	Дизайн этого браслета столь привлекателен!
शाटिकया सा प्रौढा इव दृश्यते śāṭikayā sā prauḍhā iva dṛśyate	Это сари делает ее выше.
परिणाहः बहु न्यूनः pariṇāhaḥ bahu nyūnaḥ	Ширина мала.
अहं अपि एकां क्रेतुं इच्छामि ahaṁ api ekāṁ kretuṁ icchāmi	Я желаю купить одно.
बहु सुन्दरं अस्ति किल एतद् bahu sundaraṁ asti kila etad	Оно очень красивое, не так ли?
भवत्याः एतद् युज्यते bhavatyāḥ etad yujyate	Это тебе очень идет!
कियद् दत्तवती kiyad dattavatī	Сколько ты отдала? (сколько стоило)
मुम्बै इतः मम अग्रजः आनीतवान् mumbai itaḥ mama agrajaḥ ānītavān	Старший брат купил это в Мумбаи.

Вернуться к оглавлению

15 Офис कार्यालयः kāryālayaḥ

भवान् कति दिनानि विरामं स्वीकरोति bhavān kati dināni virāmaṁ svīkaroti	Сколько дней отпуска вы берете?
एषु दिनेषु महान् कार्यभारः eṣu dineṣu mahān kāryabhāraḥ	В эти дни приходится очень трудно.
इमां सूचनाफलके स्थापयतु imāṁ sūcanāphalake sthāpayatu	Поместите это на доску объявлений
अत्र हस्तांकनं करोतु atra hastāṁkanaṁ karotu	Передохните здесь
सः विरामं स्विकृतवान् saḥ virāmaṁ svikṛtavān	Он в отпуске.
अस्मिन् विषये पुनः अपि चिन्तयामि asmin viṣaye punaḥ api cintayāmi	Я подумаю об этом снова.
आगामि सप्ताहे मां पश्यतु āgāmi saptāhe māṁ paśyatu	Увидишь меня на следующей неделе.
अस्मिन् विषये अनन्तरं वदामि asmin viṣaye anantaraṁ vadāmi	Я скажу об этом после.
एतत् अहं अवश्यं स्मरामि etat ahaṁ avaśyaṁ smarāmi	Я точно это помню.
भवदुक्तं सर्वं ज्ञातवान् भोः bhavaduktaṁ sarvaṁ jñātavān bhoḥ	Я понял то, что Вы сказали.
अत्र तस्य एवे सर्वाधिकार atra tasya eve sarvādhikāra	Он влазит во все дела.
मम कृते काऽपि दूरवानी आगता वा mama kṛte kā.pi dūravānī āgatā vā	Любой телефонный звонок нужно мне адресовать?!
भवतः कृते दूरवानी आगता आसीत् bhavataḥ kṛte dūravānī āgatā āsīt	Это звонили Вам.
भवान् कस्मिन् स्थाने नियुक्तः अस्ति bhavān kasmin sthāne niyuktaḥ asti	Какую должность Вы занимаете?
एषः सर्वदा आगत्या पिडयति eṣaḥ sarvadā āgatyā piḍayati	Он всегда доставляет мне проблемы.
इदानीं समयः अतीतः idānīṁ samayaḥ atītaḥ	Он опаздывает.
कृपया श्वः आगच्छतु kṛpayā śvaḥ āgacchatu	Пожалуйста, приходите завтра.
सः आगतवान् इति स्मरामि saḥ āgatavān iti smarāmi	Я помню, он приходил сегодня.
पञ्चवादनपर्यन्तं अत्रैव आसीत् pañcavādanaparyantaṁ atraiva āsīt	Он был здесь до пяти.
मां आहूतवान् वा māṁ āhūtavān vā	Вы звонили мне?
तद् व्यवस्थाण् अहं करोमि tad vyavasthāṇ ahaṁ karomi	Я позабочусь о том, чтобы всё было хорошо.
कार्यालयस्य समाप्तिः कदा kāryālayasya samāptiḥ kadā	Когда ваш офис закрывается?
एतद्विषये श्वः पुनरपि स्मारयतु etadviṣaye śvaḥ punarapi smārayatu	Напомните мне об этом завтра.
तं अत्र आगन्तुं सूचयतु taṁ atra āgantuṁ sūcayatu	Скажите им, пусть войдут.
किमर्थं इदानीं अपि कार्यं न आरब्ध्यम् kimarthaṁ idānīṁ api kāryaṁ na ārabdhyam	Почему работа до сих пор не начата?
अन्येषां उपहासेनैव कालं यापयति anyeṣāṁ upahāsenaiva kālaṁ yāpayati	Он проводит время критикуя других.
मया किं करणीयं ददतु mayā kiṁ karaṇīyaṁ dadatu	Дайте мне задание (работу).
अहं किं करोमि भोः ahaṁ kiṁ karomi bhoḥ	Что мне сделать?
अस्तु परिशीलयामः astu pariśīlayāmaḥ	Пусть будет так, посмотрим.
आगच्छतु किञ्चित् काफीं पिबामः āgacchatu kiñcit kāphīṁ pibāmaḥ	Приходите, выпьем кофе.
भवान् शिघ्रं प्रत्यागच्छति वा bhavān śighraṁ pratyāgacchati vā	Вы скоро вернетесь?
कृपया उपविशतु kṛpayā upaviśatu	Садитесь, пожалуйста.
पञ्चनिमेषेषु एतद् कृत्वा ददामि pañcanimeṣeṣu etad kṛtvā dadāmi	Я сделаю это за пять минут.
अद्य सः अत्र नास्ति किल adya saḥ atra nāsti kila	Вы знаете, его сегодня нет на месте.
सः एकसप्ताहाब्यन्तरे आगच्छेत् saḥ ekasaptāhābyantare āgacchet	Он, возможно, вернется в течение недели.

Вернуться к оглавлению

16 Здоровье आरोग्यम् ārogyam

मम आरोग्यं समीचीनं नास्ति mama ārogyaṁ samīcīnaṁ nāsti	Здоровье у меня не очень..
महती पादवेदना mahatī pādavedanā	Сильно болят ноги.
सामान्यतः शिरोवेदनां तदा तदा आगच्छति sāmānyataḥ śirovedanāṁ tadā tadā āgacchati	В основном голова болит..
किञ्चित् ज्वरः इव kiñcit jvaraḥ iva	Чувствую небольшое возбуждение, жар.
वैद्यं पश्यतु vaidyaṁ paśyatu	Пусть доктор посмотрит!
मम वमनशङ्का mama vamanaśaṅkā	Меня рвёт.
वैद्यस्य निर्देश स्वीकरोतु vaidyasya nirdeśa svīkarotu	Нужен совет врача.
किमर्थं कण्ठः अवरुद्धः kimarthaṁ kaṇṭhaḥ avaruddhaḥ	Почему заложено горло?
अहं अतीव श्रन्तः ahaṁ atīva śrantaḥ	Я очень устал.
तस्य आरोग्यं कथं अस्ति tasya ārogyaṁ kathaṁ asti	Как его здоровье?
अद्य किञ्चित् उत्तमा adya kiñcit uttamā	Сегодня намного лучше.
प्रातः आरभ्य शिरोवेदना लघु prātaḥ ārabhya śirovedanā laghu	Сегодня голова болит немного меньше.
आरोग्यं तवत् सम्यक् नास्ति ārogyaṁ tavat samyak nāsti	Мое здоровье немного пошатнулось.
वैद्यं कदा दृष्टवान् vaidyaṁ kadā dṛṣṭavān	Когда вас осматривал врач?
उत्साहः एव नास्ति भोः utsāhaḥ eva nāsti bhoḥ	Знаешь, чувствую слабость.
ह्यः तु स्वस्थिः आसीत् hyaḥ tu svasthiḥ āsīt	Вчера с ним было всё нормально.
किं अद्य अहं भोजनं करोमि वा kiṁ adya ahaṁ bhojanaṁ karomi vā	Можно ли мне есть сегодня?
अद्य ज्वरः कथं अस्ति adya jvaraḥ kathaṁ asti	Как сегодня температура?
यथावत् yathāvat	Как обычно.
तता तदा उदरवेदना पीडयति किल tatā tadā udaravedanā pīḍayati kila	У Вас живот болит, не так ли?
ज्वरपीडितः वा कदा आरभ्य jvarapīḍitaḥ vā kadā ārabhya	Температура? Как долго?
अय्यो रक्तं स्रवति ayyo raktaṁ sravati	Ой! кровь течет!
अपघते सः जीवितः इत्येव विशेषः apaghate saḥ jīvitaḥ ityeva viśeṣaḥ	Это удивительно! Он выжил при аварии.
सः चिकित्सालये प्रवेशितः saḥ cikitsālaye praveśitaḥ	Он попал в больницу.
मम शिरः भ्रमति इव mama śiraḥ bhramati iva	Я чувствую головокружение.

Вернуться к оглавлению

17 Время समयः samayaḥ

कः समयः kaḥ samayaḥ	Сколько времени?
सपादचतुर्वादनम् sapādacaturvādanam	Четыре с четвертью. Четверть пятого.
द्विवादने अवश्यं गन्तव्यं अस्ति dvivādane avaśyaṁ gantavyaṁ asti	Мне нужно уйти в два.
त्रिवादने एकं यानं अस्ति trivādane ekaṁ yānaṁ asti	Автобус в три.
पादेन षड्वादने भवान् मिलति वा pādena ṣaḍvādane bhavān milati vā	Сможешь встретить в четверть седьмого?
सार्धपञ्चवादने अहं गृहे तिष्ठामि sārdhapañcavādane ahaṁ gṛhe tiṣṭhāmi	Я буду дома в половине шестого (в пять с половиной).
पञ्च ऊन दशवादने मम घटी स्थगिता pañca ūna daśavādane mama ghaṭī sthagitā	Мои часы остановились в пять минут одиннадцатого.
संस्कृतवार्ताप्रसारः सायः दशाधिक षड्वादने saṁskṛtavārtāprasāraḥ sāyaḥ daśādhika ṣaḍvādane	Выпуск санскритских новостей выйдет в шесть часов десять минут.
सार्धं द्विघण्टात्मकः कार्यक्रमः sārdhaṁ dvighaṇṭātmakaḥ kāryakramaḥ	Эта программа длится два с половиной часа.
षड्वादनपर्यन्तं तत्र किं करोति ṣaḍvādanaparyantaṁ tatra kiṁ karoti	Что Вы собираетесь делать здесь до шести часов?
शाला दशवादनतः किल śālā daśavādanataḥ kila	Уроки начинаются с десяти, да?
इतोऽपि यथेष्टं समयः अस्ति ito.pi yatheṣṭaṁ samayaḥ asti	Так долго уже здесь…
सः षड्वादनतः सप्तवादनपर्यन्तं योगासनं करोति saḥ ṣaḍvādanataḥ saptavādanaparyantaṁ yogāsanaṁ karoti	Он занимается йогой с шести до семи часов.
मम घटी निमेषद्वयं सरति mama ghaṭī nimeṣadvayaṁ sarati	Мои часы спешат на две минуты.
समये आगच्छन्तु samaye āgacchantu	Приходите вовремя.
अरे\| दशवादनम् are\| daśavādanam	Ого! Десять часов!
भवतः आकाशवाणी समयः वा bhavataḥ ākāśavāṇī samayaḥ vā	По радио сообщают местное время?
इदानीं यथार्थः समयः कः idānīṁ yathārthaḥ samayaḥ kaḥ	Сколько сейчас точно времени?
किमर्थं एतावान् विलम्बः kimarthaṁ etāvān vilambaḥ	Почему (Вы) так поздно?
इदानीं भवतः समयावकाशः अस्ति वा idānīṁ bhavataḥ samayāvakāśaḥ asti vā	Есть ли у Вас немного свободного времени для меня?
रविवासरे दिनाङ्कः ravivāsare dināṅkaḥ	Какое число будет в Воскресенье?
रविवासरे चतुर्विंशतिदिनाङ्कः ravivāsare caturviṁśatidināṅkaḥ	В воскресенье будет двадцать четвертое число
पञ्चदशदिनाङ्क कः वासरः pañcadaśadināṅka kaḥ vāsaraḥ	Какой день недели пятнадцатого числа?
भवतः शाला कदा आरभ्या bhavataḥ śālā kadā ārabhyā	Когда начнутся Ваши занятия?
जूने प्रथमे दिनाञ्के jūne prathame dināñke	Первого июня.
भवतः जान्मदिनाङ्कः कः bhavataḥ jānmadināṅkaḥ kaḥ	Когда у Вас день рождения?

Вернуться к оглавлению

18 Телефон दूरवाणी dūravāṇī

हरिः ओम् hariḥ om	Здравствуйте.
प्रतिष्टानास्य कार्यालयः वा pratiṣṭānāsya kāryālayaḥ vā	Это офис Пратиштхана?
राजुमहोदयस्य गृहं वा rājumahodayasya gṛhaṁ vā	Это дом господина Раджу?
एषा षट् शून्य शून्य शून्य चत्वारि वा eṣā ṣaṭ śūnya śūnya śūnya catvāri vā	Это 60004?
कः संभाषणं करोति kaḥ saṁbhāṣaṇaṁ karoti	Кто говорит?
अहं कृष्णः ahaṁ kṛṣṇaḥ	Я — Кришна.
कः अपेक्षितः kaḥ apekṣitaḥ	С кем Вы хотите говорить?
कृष्णः गृहे अस्ति वा kṛṣṇaḥ gṛhe asti vā	Кришна дома?
क्षम्यतां सः गृहे नास्ति kṣamyatāṁ saḥ gṛhe nāsti	Извините, его нет дома.
कृपया एतत् कृष्ण सूचयतु kṛpayā etat kṛṣṇa sūcayatu	Пожалуйста, передайте это Кришне.
कृपया तं आह्वयति वा kṛpayā taṁ āhvayati vā	Могли бы Вы позвать его, пожалуйста?
अस्तु एकक्षणं तिष्ठतु astu ekakṣaṇaṁ tiṣṭhatu	Хорошо, подождите минутку.
कः दूरवाणीं कृतवान् इति वदामि kaḥ dūravāṇīṁ kṛtavān iti vadāmi	Что мне сказать, кто звонил ему?
सः श्वः आगच्छेत् saḥ śvaḥ āgacchet	Возможно, он вернется завтра.
अस्तु श्वः दूरवाणीं करोमि astu śvaḥ dūravāṇīṁ karomi	Хорошо, я позвоню ему завтра.
किं इदानीमपि न आगतवान् वा kiṁ idānīmapi na āgatavān vā	Что? Все еще не пришел?
तस्य दूरवाणी कंख्या का tasya dūravāṇī kaṁkhyā kā	Какой у него номер телефона?
गृहे मिलेत् वा gṛhe milet vā	Можно ли встретиться с ним дома?
मद्रासतः इदानीमपि न आगतवान् madrāsataḥ idānīmapi na āgatavān	Нет, он еще не вернулся из Мадраса.
अवश्यं सूचयामि avaśyaṁ sūcayāmi	Я сразу же сообщу ему.
स्थापयामि वा sthāpayāmi vā	Должен ли я ответить?
किञ्चित् उच्चैः वदतु kiñcit uccaiḥ vadatu	Говорите немного погромче!

Вернуться к оглавлению

19 Торговля वाणिज्यम् vāṇijyam

रूप्यकस्य कति फलानि rūpyakasya kati phalāni	Сколько стоят такие плоды?
एकैकस्य पञ्चविंशतिपैसाः ekaikasya pañcaviṁśatipaisāḥ	25 пайс каждый
रूप्यकस्य पञ्च rūpyakasya pañca	По 5 рупий.
शुद्धं नवनीतं ददातु śuddhaṁ navanītaṁ dadātu	Дайте мне свежего масла.
पुस्तकनि समाप्तानि pustakani samāptāni	Книги нет в наличии
एतद् पुस्तकं नास्ति वा etad pustakaṁ nāsti vā	Нет ли у вас этой книги?
तण्डुलः सम्यक् नास्ति taṇḍulaḥ samyak nāsti	Это негодный рис!
दशपैसाः न्यूनाः सन्ति daśapaisāḥ nyūnāḥ santi	Сумма меньше на 10 пайс.
मम व्यवहारं समापयतु mama vyavahāraṁ samāpayatu	Расплатитесь со мной.
भवतः परीवृत्तिः कथमस्ति bhavataḥ parīvṛttiḥ kathamasti	Как Ваши дела (бизнес)?
तत्र गमनं मास्तु भोः सः बहुमूल्यं वदति tatra gamanaṁ māstu bhoḥ saḥ bahumūlyaṁ vadati	Это очень дорого! Давайте не пойдем к нему!
कृपया प्राप्तिपत्रं ददातु kṛpayā prāptipatraṁ dadātu	Дайте рецепт, пожалуйста.
विंशतिरूप्यकाणि वा \| तर्हि मास्तु viṁśatirūpyakāṇi vā \| tarhi māstu	20 рупий? Тогда не надо.
आवश्यकं आसीत् \| परन्तु भवान् मूल्यं अधिकं वदति \|\| āvaśyakaṁ āsīt \| parantu bhavān mūlyaṁ adhikaṁ vadati \|\|	Я бы купил это, но вы слишком много просите!
भवतः कृते इति न्यूनमूल्येन ददामि bhavataḥ kṛte iti nyūnamūlyena dadāmi	Для Вас я продам это по низкой цене.
पार्श्वापने पृच्छतु pārśvāpane pṛcchatu	Спросите в другом магазине.
एतावत् न्यूनमूल्यन अन्यत्र कुत्रापि न मिलति etāvat nyūnamūlyana anyatra kutrāpi na milati	Вы не найдете дешевле!
एकपञ्चाशत् स्वीकुर्वन्तु ekapañcāśat svīkurvantu	Вот, пятьдесят одна (рупия), возьмите.
नैव तत्र विवादः एव नास्ति naiva tatra vivādaḥ eva nāsti	Нет, не надо торговаться!
एतद् वस्त्रं कुत्र क्रीतवन्तः etad vastraṁ kutra krītavantaḥ	Где Вы купили эту одежду?
भवान् अधिकं दत्तवान् bhavān adhikaṁ dattavān	Вы много заплатили.
किलो कृते कति kilo kṛte kati	Сколько за килограмм?
फेनकस्य मूल्यं कियत् phenakasya mūlyaṁ kiyat	Сколько стоит мыло?
किलो दालस्य कृते कति रूप्यकणि kilo dālasya kṛte kati rūpyakaṇi	Сколько стоит килограмм меда ?
दन्तफेन अस्ति वा dantaphena asti vā	Есть ли зубная паста?
तिष्ठतु \| ददामि tiṣṭhatu \| dadāmi	Постойте, сейчас дам.
कति ददामि kati dadāmi	Сколько мне дать Вам?
इदानीं मास्तु अनन्तरं आगच्छामि idānīṁ māstu anantaraṁ āgacchāmi	Не сейчас, я подойду позже.
एतद् समीचीनं अस्ति वा etad samīcīnaṁ asti vā	Хорошо?

Вернуться к оглавлению

20 Погода वातावरणम् vātāvaraṇam

वायुः एव नास्ति vāyuḥ eva nāsti	Ветра нет.
आरात्रि वृष्टिः आसीत् ārātri vṛṣṭiḥ āsīt	Ночью был дождь.
घर्मो घर्मः gharmo gharmaḥ	Очень жарко.
किं भोः \| किलन्नः अस्ति kiṁ bhoḥ \| kilannaḥ asti	Ой! ты весь вспотел!
प्रातः आरभ्य एवमेव वृष्टिः prātaḥ ārabhya evameva vṛṣṭiḥ	Дождливо, как и утром.
अद्य वृष्टिः भवति वा adya vṛṣṭiḥ bhavati vā	Сегодня собирается дождь?
किं एषा उष्णता भोः kiṁ eṣā uṣṇatā bhoḥ	Какая знойная погода!
शैत्यं अहो शैत्यं śaityaṁ aho śaityaṁ	Очень холодно…
महती वृष्टिः mahatī vṛṣṭiḥ	Сильный дождь.
वृष्टितः एव भयम् vṛṣṭitaḥ eva bhayam	Мне страшен этот дождь…
दिने दिने शीतं अधिकं भवति dine dine śītaṁ adhikaṁ bhavati	День ото дня становится всё холоднее.
यद्वा तद्वा वृष्टिः yadvā tadvā vṛṣṭiḥ	Слишком много дождя..
वायुर्हो वायुः vāyurho vāyuḥ	Очень ветрено.
अत्र वायुः सुष्ठु वाति atra vāyuḥ suṣṭhu vāti	Приятный ветерок здесь.
बहु औष्ण्यं किल bahu auṣṇyaṁ kila	Очень жарко, да?
किञ्चित् शैत्यं अधिकं kiñcit śaityaṁ adhikaṁ	Сегодня немного холоднее.
भवतः प्रदेशे वृष्टिः कथम् bhavataḥ pradeśe vṛṣṭiḥ katham	Были ли у вас дожди (там где вы живете)
कुत्रापि वृष्टिः नास्ति kutrāpi vṛṣṭiḥ nāsti	Нет, здесь нет дождя.

Вернуться к оглавлению

21 Домашние разговоры गृहसम्भाषणम् gṛhasambhāṣaṇam

अद्य प्राताशः का adya prātāśaḥ kā	Что у нас сегодня на завтрак?
अद्यतन पाकः बहु सम्यक् अस्ति adyatana pākaḥ bahu samyak asti	Сегодняшнее кушанье- просто прелесть!
किमर्थं अद्य रुचिरेव नास्ति kimarthaṁ adya rucireva nāsti	Какие же блюда сегодня не вкусны?!
रुचिकरं नास्ति वा rucikaraṁ nāsti vā	Это не вкусно?
लवणं एव नास्ति lavaṇaṁ eva nāsti	Соли не хватает.
व्यञ्जने लवणं न्युनम् vyañjane lavaṇaṁ nyunam	В карри не хватает соли.
अन्नं बहु उष्णम् annaṁ bahu uṣṇam	Пища (как правило рис) очень горячая.
तद् किञ्चित् परिवेषयतु tad kiñcit pariveṣayatu	Дайте тарелку побольше.
जलं पुरयतु jalaṁ purayatu	Дайте воды, пожалуйста.
एकचषकं जलं आनयतु ekacaṣakaṁ jalaṁ ānayatu	Принеси мне чашку воды, пожалуйста.
किञ्चित् व्यञ्जनं परिवेषयतु kiñcit vyañjanaṁ pariveṣayatu	Принесите мне карри, пожалуйста.
किं न रोचते वा kiṁ na rocate vā	Они не вкусные? Не понравилось?
लवणं किञ्चित् अधिकम् lavaṇaṁ kiñcit adhikam	Соли многовато.
किं अम्ब \| प्रतिदिनं सारः एव kiṁ amba \| pratidinaṁ sāraḥ eva	Дорогая, почему каждый день только суп?
अद्य अपि सारः एव adya api sāraḥ eva	Сегодня только суп?
किं अम्ब \| कियत् परिवेषितवती kiṁ amba \| kiyat pariveṣitavatī	Дорогая, ты приготовила немного больше.
कियद् अस्ति तत् kiyad asti tat	Это же совсем немного!
अम्ब \| किञ्चित् उपदंशं परिवेषयतु amba \| kiñcit upadaṁśaṁ pariveṣayatu	Дорогая, дай, пожалуйста, какое-нибудь соленье.
अम्ब \| अद्य कदा वा भोजनम् amba \| adya kadā vā bhojanam	Дорогая, когда будем обедать?
सावधानं परिवेषयतु sāvadhānaṁ pariveṣayatu	Готовь внимательно.
अद्य भूरि भोजनम् adya bhūri bhojanam	Сегодня чудесный обед!
अधिकं जलं मा पिबतु शीतं भवति adhikaṁ jalaṁ mā pibatu śītaṁ bhavati	Не пей много воды! Заболеешь!
अनेन व्यञ्जनं करणीयं आसीत् anena vyañjanaṁ karaṇīyaṁ āsīt	У тебе должно было быть приготовлено «сухое» карри с овощами
तेमनं न परिवेषितवती एव temanaṁ na pariveṣitavatī eva	Ты не приготовила творожную запеканку.
पुनः एकवारं पायसं परिवेषयतु punaḥ ekavāraṁ pāyasaṁ pariveṣayatu	Можно мне вторую порцию «паясам»
अत्तिष्ठतु भोजनं कुर्मः attiṣṭhatu bhojanaṁ kurmaḥ	Всё ли готово! Есть хотим!
इदमिदानीं भोजनं समाप्तम् idamidānīṁ bhojanaṁ samāptam	Спасибо, я только что поел.
अहं रोटिकाम् न खादामि ahaṁ roṭikām na khādāmi	Я не ел «чапатхис»
रोटिका अस्ति चेत् समीचीनम् roṭikā asti cet samīcīnam	Вот было бы здорово, если бы был «чапатхис» !
किं भोः \| भोजनमेव kiṁ bhoḥ \| bhojanameva	Ой! почему ты ничего не ешь?
अन्ने केवलं पाषाणाः anne kevalaṁ pāṣāṇāḥ	Слишком много камешков в рисе.
दध्यन्नम् परिवेषयामि वा dadhyannam pariveṣayāmi vā	Приготовить тебе рис с творогом?
तक्रं न इच्छति वा takraṁ na icchati vā	Не хочешь ли пахты?
भोजनं सम्यक् करोति चेत् क्रीडनकं ददामि bhojanaṁ samyak karoti cet krīḍanakaṁ dadāmi	Все так вкусно! Можно я покормлю куклу? (слово «krīḍanaka» так же означает «нянечка»)
तेषां गृहे खादितवान् teṣāṁ gṛhe khāditavān	Чем кормили в гостях?
शीघ्रं भोजनं करोतु \| विलम्बः अभवत् śīghraṁ bhojanaṁ karotu \| vilambaḥ abhavat	Сегодня пришли поздно, скорее за стол!
इदानीं मास्तु \| अनन्तरं ददामि idānīṁ māstu \| anantaraṁ dadāmi	Не сейчас! Потом дам!
किञ्चित् वा दध्यन्नस्य भोजनं करोतु kiñcit vā dadhyannasya bhojanaṁ karotu	Поешь хоть кусочек риса с творогом!..
अद्य मधुरभक्ष्यं किम् adya madhurabhakṣyaṁ kim	Как вкусно! Сегодня приготовила?
बहु मधुरम् bahu madhuram	Очень сладко (вкусно).
अम्ब बुबुक्षा भवति amba bubukṣā bhavati	Дорогая, кушать хочется.
मम तु अतीव बुबुक्षा mama tu atīva bubukṣā	Очень кушать хочется!
भोजनं सिद्धं वा \| शालायाः विलम्बः भवति bhojanaṁ siddhaṁ vā \| śālāyāḥ vilambaḥ bhavati	Ты поел? Вот и в школу опоздал.
भोजनं कृत्वा निद्रां करोतु bhojanaṁ kṛtvā nidrāṁ karotu	После еды надо поспать..
अस्तु परिवेषणं करोमि astu pariveṣaṇaṁ karomi	Да, я сейчас приготовлю.
किञ्चित् स्वीकरोतु kiñcit svīkarotu	Возьми немного.
मास्तु \| अधिकं भवति māstu \| adhikaṁ bhavati	Нет, спасибо, достаточно.
परिवेषणार्थं कियान् विलम्बः pariveṣaṇārthaṁ kiyān vilambaḥ	Дорогая, долго ли ты будешь готовить?
यावद् रोचते तावदेव स्वीकरोतु yāvad rocate tāvadeva svīkarotu	Ешь, что сможешь…
सर्वे मिलित्वा भोजनं कुर्मः sarve militvā bhojanaṁ kurmaḥ	Давайте поедим вместе.
अय्यो घृतं एव न परिवेषितवती अहम् ayyo ghṛtaṁ eva na pariveṣitavatī aham	Ой!.. я не приготовила гхи…
भवता वक्तव्यं आसीत् bhavatā vaktavyaṁ āsīt	Разве ты не должна была мне это сказать?
कियान् विलम्बः भोः \| शिघ्रं आगच्छतु kiyān vilambaḥ bhoḥ \| śighraṁ āgacchatu	Долго еще? Идем быстрее!
सः इदानीं अपि न आगतवान् वा saḥ idānīṁ api na āgatavān vā	Он все еще не пришел?
स्थालिका स्थापिता वा sthālikā sthāpitā vā	Стол накрыт?
स्थालिका एव न स्थापिता sthālikā eva na sthāpitā	Стол все еще не накрыт!
लवणं किञ्चित् योज्यतु सम्यक् भवति lavaṇaṁ kiñcit yojyatu samyak bhavati	Добавь немного соли, так будет лучше..
हस्तौ प्रक्षल्य उपविशतु hastau prakṣalya upaviśatu	Вымой руки перед едой!
मास्तु ययोष्टं अभवत् māstu yayoṣṭaṁ abhavat	Нет, спасибо, мне хватит, уже поел.
सङ्कोचः मास्तु \| आवश्यकं चेत् पृच्छतु saṅkocaḥ māstu \| āvaśyakaṁ cet pṛcchatu	Чувствуйте себя как дома, спрашивайте всё что хотите (любые ваши желания)
न मम सङ्कोचः एव नास्ति na mama saṅkocaḥ eva nāsti	Нет, мне такого не надо..
कः लवणं आवश्यकं इति उक्तवान् kaḥ lavaṇaṁ āvaśyakaṁ iti uktavān	Кто просил соль?
क्वथितापेक्षया सारः एव रुचिकरः kvathitāpekṣayā sāraḥ eva rucikaraḥ	Суп вкуснее, чем «самбар»
एकैकशः वदतु नाम ekaikaśaḥ vadatu nāma	Говорите по очереди!
विना शब्दं भोजनं कुर्वन्तु नाम vinā śabdaṁ bhojanaṁ kurvantu nāma	Не шумите за едой!
प्रथमः कः \| सः वा भवान् वा prathamaḥ kaḥ \| saḥ vā bhavān vā	Кто первый? Он или ты?
पाकः शीतलं भवति pākaḥ śītalaṁ bhavati	Еда – холодная.
पाकः तदानीं एव सिद्धिः pākaḥ tadānīṁ eva siddhiḥ	Обед готов!
व्यघरणं कृतं चेत् पाकः सिद्धिः vyagharaṇaṁ kṛtaṁ cet pākaḥ siddhiḥ	Всё готово, мне осталось только приправить карри.
शाकः नास्ति \| अहं किं करोमि śākaḥ nāsti \| ahaṁ kiṁ karomi	Овощей нет… что же мне делать?
भवती पक्तुम् एव न जानाति अम्ब bhavatī paktum eva na jānāti amba	Мама, ты не знаешь, как это готовить?
ह्यस्तनं व्यञ्जनं कियत् रुचिकरं आसीत् hyastanaṁ vyañjanaṁ kiyat rucikaraṁ āsīt	Как же было вкусно вчера «сухое» карри
कतिवारं उक्तवान् एतद् मह्यं न रोचते इति kativāraṁ uktavān etad mahyaṁ na rocate iti	Сколько раз я говорил тебе, что мне это не нравится!
तथा चेत् श्वः भवान् एव पाकं करोति tathā cet śvaḥ bhavān eva pākaṁ karoti	Тогда завтра сам себе готовь!
तस्य रुचिं पश्यतु tasya ruciṁ paśyatu	Попробуй это пожалуйста.
क्षीरं दूषितम् kṣīraṁ dūṣitam	Молоко — кислое.
तूष्णिं भोजनं करोति वा tūṣṇiṁ bhojanaṁ karoti vā	Ты можешь есть без комментариев?
पुनः पुनः चर्वणं कृत्वा खादतु punaḥ punaḥ carvaṇaṁ kṛtvā khādatu	Хорошо пережевывайте пищу прежде, чем глотать.
परिवेषणं कृतं शीघ्रं आगच्छतु pariveṣaṇaṁ kṛtaṁ śīghraṁ āgacchatu	Еда уже готова, идем быстрее!
भवान् किमपि न खादतवान् bhavān kimapi na khādatavān	Ты ничего не поел…
पुनः परिवेषयतु punaḥ pariveṣayatu	Приготовь снова!

Вернуться к оглавлению

22 Родители и дети पितरः पुत्राः च pitaraḥ putrāḥ ca

एतावत् पर्यन्तं कुत्र गतवान् etāvat paryantaṁ kutra gatavān	Где ты ходил так долго?
कुत्रापि न \| अत्रैव आसम् kutrāpi na \| atraiva āsam	Ни где, я здесь был!
पठनं किमपि नास्ति वा paṭhanaṁ kimapi nāsti vā	Ничего не читал, да?
वक्त प्रष्टा कोऽपि नास्ति वा vakta praṣṭā ko.pi nāsti vā	Неужели некому присматривать за тобой?
सहस्रवारं उक्तं \| श्रुतवान् वा sahasravāraṁ uktaṁ \| śrutavān vā	Тысячу раз уже сказано тебе, а ты все не слушаешь!
मम गृहपाठः बहु अस्ति mama gṛhapāṭhaḥ bahu asti	Мне много задали читать дома. (у меня много домашнего задания)
अद्य शुल्कं एव दातव्यं अस्ति adya śulkaṁ eva dātavyaṁ asti	Сегодня мне нужно оплатить все сборы.
अन्तिमदिनाङ्कः कदा antimadināṅkaḥ kadā	Когда последний срок оплаты?
अद्य एव दातव्यं वा adya eva dātavyaṁ vā	Надо сегодня платить, да?
किं \| अद्य दातव्यं वा kiṁ \| adya dātavyaṁ vā	Что? Сегодня платить, да?
मम्ब \| एकं नवीनं युतकं आवश्यकम् mamba \| ekaṁ navīnaṁ yutakaṁ āvaśyakam	Мамочка, я хочу новую рубашку!
गोविन्द \| आपणं गत्वा आगच्छति वा govinda \| āpaṇaṁ gatvā āgacchati vā	Говинда, пойдем в магазин, купим чего-нибудь.
मम्ब \| वेणीबन्धं करोतु \| शालायाः विलम्बः भवति mamba \| veṇībandhaṁ karotu \| śālāyāḥ vilambaḥ bhavati	Мама, прибери мою тарелку, а то я в школу опаздываю!
कः समयः इति जानाति वा kaḥ samayaḥ iti jānāti vā	Не знаешь, сколько времени?
किमर्थं विलम्बः kimarthaṁ vilambaḥ	Почему опоздал?
पितरं एकवारं आह्वयतु pitaraṁ ekavāraṁ āhvayatu	Позови отца!
भवतः कृते कथनापेक्षया स्वयं करणं वरम् bhavataḥ kṛte kathanāpekṣayā svayaṁ karaṇaṁ varam	Лучше сам сделай свою работу, чем делать её по принуждению.
भवती अनन्तरं उपविशतु bhavatī anantaraṁ upaviśatu	Ты сядешь чуть позже (обращено к девочке)
तस्य कृते चत्वारि \| दत्तवती मम कृते तु त्रीणि एव tasya kṛte catvāri \| dattavatī mama kṛte tu trīṇi eva	Ты дала ему четыре, а мне только 3..
सर्वं भवान् एव खादितवान् वा sarvaṁ bhavān eva khāditavān vā	Вы всё сами съели?
एकं कार्यं कतिवारं वक्तव्यम् ekaṁ kāryaṁ kativāraṁ vaktavyam	Сколько вам это повторять?
कुत्रापि स्थापयति \| अनन्तरं मां पृच्छति kutrāpi sthāpayati \| anantaraṁ māṁ pṛcchati	Вечно всё раскидывает, а потом меня спрашивает, где что лежит!
तेन सह न गच्छतु इति दशवारं उक्तवती tena saha na gacchatu iti daśavāraṁ uktavatī	Я десять раз тебя просила не связываться с ним!
पार्श्वगृहं गत्वा पत्रिकां आनयतु pārśvagṛhaṁ gatvā patrikāṁ ānayatu	Принеси газету от соседей.
अहं सर्वं व्यवस्थितं स्थापयितु सः व्यस्तं कर्तुम् ahaṁ sarvaṁ vyavasthitaṁ sthāpayitu saḥ vyastaṁ kartum	У меня все вещи в порядке, а он всё разбрасывает!
मम्ब किञ्चित् सीवनं करोतु mamba kiñcit sīvanaṁ karotu	Мама, зашей, пожалуйста.
कृपया एतद् बहिः क्षिपतु kṛpayā etad bahiḥ kṣipatu	Выбрось это, пожалуйста!
शाकं किञ्चित् कर्तयित्वा ददातु śākaṁ kiñcit kartayitvā dadātu	Помоги, пожалуйста, порезать.. (например, овощи).
एकवारं एव सर्वं वदतु भवती ekavāraṁ eva sarvaṁ vadatu bhavatī	Скажи мне все сразу!
भवान् धीमान् बालः bhavān dhīmān bālaḥ	Ты- хороший мальчик!
अत्र किञ्चित् वेदना अस्ति atra kiñcit vedanā asti	Здесь немножко больно…
निद्रं करोतु सम्यक् भविष्यति nidraṁ karotu samyak bhaviṣyati	Чтобы хорошо себя чувствовать, надо хорошо высыпаться! Так что ложимся спать!
रात्रौ कषायं करोमि rātrau kaṣāyaṁ karomi	Ночью я придумаю лекарство.
पित्वा शयनं करोतु pitvā śayanaṁ karotu	Выпив это ложись спать…
इदानीं गत्वा किञ्चित् पठतु idānīṁ gatvā kiñcit paṭhatu	Иди, почитай чего-нибудь!
किं \| इदानीम् एव निद्रा वा kiṁ \| idānīm eva nidrā vā	Как? Уже хочешь спать?
गणिते दश अङ्काः एव इति स्मरति वा gaṇite daśa aṅkāḥ eva iti smarati vā	Помнишь, у тебя по математике только десять баллов?
मम्ब तान् अन्यत्र पठितुं वदतु mamba tān anyatra paṭhituṁ vadatu	Мама, скажи им, чтобы читали в другом месте! (например, в другой комнате)
एतावद् धनं न पर्याप्तम् etāvad dhanaṁ na paryāptam	Этих денег не хватит.
शिरसि तैलसमुक्षणं करोतु śirasi tailasamukṣaṇaṁ karotu	Полей масло мне на голову.
निद्रया आन्दोलनं करोति पश्यतु nidrayā āndolanaṁ karoti paśyatu	Посмотри, он засыпает.
शिशुः रोदिति śiśuḥ roditi	Ребенок плачет.
संमार्जनं कृतवती वा saṁmārjanaṁ kṛtavatī vā	Подметен ли пол?
इदानीं अपि रङ्गवल्लीं न लिखितवती वा idānīṁ api raṅgavallīṁ na likhitavatī vā	Вы еще не закончили рисовать рангавали перед домом?
कतिवारं वक्तव्यम् kativāraṁ vaktavyam	Сколько раз вам говорить!?
कुत्र गतवान् \| गृहे नास्ति वा kutra gatavān \| gṛhe nāsti vā	Где он ходит? Дома его нет?
प्रत्त्युतरं न वदतु prattyutaraṁ na vadatu	Не перечь мне!
उक्तं न श्रुतवान् वा uktaṁ na śrutavān vā	Слышал, что тебе говорю!?
अद्यतन पत्रिकां ददातु adyatana patrikāṁ dadātu	Дай мне сегодняшнюю газету.
सः आगतवान् एषः प्रस्थितवान् saḥ āgatavān eṣaḥ prasthitavān	Он пришел, этот его ждал.
कटं प्रसारयतु kaṭaṁ prasārayatu	Расстели циновку.
रजकः वस्वं नीतवान् वा rajakaḥ vasvaṁ nītavān vā	Он взял тряпку пыль вытирать?
वस्वाणि शुष्कयितुं प्रासरयतु vasvāṇi śuṣkayituṁ prāsarayatu	Повесь тряпку сушиться
गत्वा शयनं करोतु gatvā śayanaṁ karotu	В постель- и спать!
एकं आसन्दं आनयतु ekaṁ āsandaṁ ānayatu	Принеси стул.
इदानीं निद्रा न आगता वा idānīṁ nidrā na āgatā vā	Ты еще не ушел спать?
पश्यतु कः शब्दं करोतु paśyatu kaḥ śabdaṁ karotu	Смотри, кто разговаривает (шумит)?
किमिदं सर्वत्र अवकरः kimidaṁ sarvatra avakaraḥ	Что такое! Везде грязно!
द्वारं पिदधातु dvāraṁ pidadhātu	Закрой дверь.
एतद् किञ्चित्कालं गृह्णातु etad kiñcitkālaṁ gṛhṇātu	Подержи это какое-то время.
मध्ये सम्भाषणं न करोतु madhye sambhāṣaṇaṁ na karotu	Не перебивай, когда я говорю.
कोलाहलं मा करोतु kolāhalaṁ mā karotu	Не шуми!
दीपान् ज्वालयतु dīpān jvālayatu	Зажги лампу.
दीपान् निर्वापयतु dīpān nirvāpayatu	Погаси лампу.
व्यजनं चालयतु vyajanaṁ cālayatu	Включи вентилятор.
बहिः अन्धकारः करदीपं गृहीत्वा गच्छतु bahiḥ andhakāraḥ karadīpaṁ gṛhītvā gacchatu	На улице уже темно, возьми с собой фонарь.
अवहितमनसा करणीयम् avahitamanasā karaṇīyam	Сделай вид, что тебе это интересно. Делай с желанием.
श्रद्धया करणीयम् śraddhayā karaṇīyam	Вкладывай в это своё сердце.
तं यानं आरोप्य आगच्छतु taṁ yānaṁ āropya āgacchatu	Проводи его до автобуса.
पाणिपादं प्रक्षालयतु pāṇipādaṁ prakṣālayatu	Помой руки и ноги.
कुड्मान् योजयतु kuḍmān yojayatu	Застегни рубашку.
आरोग्यं निर्लक्षण मा पठतु ārogyaṁ nirlakṣaṇa mā paṭhatu	Не читай так много, а то заболеешь.
इतः परं एवं न कर्तव्यम् itaḥ paraṁ evaṁ na kartavyam	Больше так не делай!
द्राविणप्राणायामेन न वदतु साक्षात् वदतु drāviṇaprāṇāyāmena na vadatu sākṣāt vadatu	Хватит ходить вокруг да около, говори прямо!
सम्यक् दन्तधावनं करोतु samyak dantadhāvanaṁ karotu	Хорошо чисти свои зубы.
विना कारणं कुप्यति vinā kāraṇaṁ kupyati	Не надо сердиться и кричать!
वृथा कालहरणं करोति vṛthā kālaharaṇaṁ karoti	Напрасно теряешь время!
मां न कोपयतु māṁ na kopayatu	Не сердись на меня.
हठं मा करोतु haṭhaṁ mā karotu	Не будь высокомерным.
किमर्थं भवान् क्षुभ्यति kimarthaṁ bhavān kṣubhyati	Зачем кричишь?
प्रथमं शिरोमार्जनं करोतु prathamaṁ śiromārjanaṁ karotu	Сначала высуши волосы.
आर्द्रवस्त्रं न धारयतु ārdravastraṁ na dhārayatu	Не надевай мокрую одежду.
शीघ्रं स्नानं कृत्वा आगच्छतु śīghraṁ snānaṁ kṛtvā āgacchatu	Быстро в ванную!
भण्डे जलं अस्ति वा bhaṇḍe jalaṁ asti vā	Есть ли в бочке вода?
आकाशवाणीं चालयतु ākāśavāṇīṁ cālayatu	Включи радио.
विविधभारतीं योजतु vividhabhāratīṁ yojatu	Включи Вивидхабхарати канал.
वार्ता समाप्ता वा vārtā samāptā vā	Новости кончились?

Вернуться к оглавлению

23 Родители मातापितरः mātāpitaraḥ

अद्य किञ्चित्पूर्वं आगच्छन्ति वा adya kiñcitpūrvaṁ āgacchanti vā	Не могли бы вы вернуться сегодня пораньше? (уважительная просьба к супругу)
किमर्थं \| कः विशेषः kimarthaṁ \| kaḥ viśeṣaḥ	Почему? Что-то серьезное?
सायं आगमनसमये शाकं आनयन्ति वा sāyaṁ āgamanasamaye śākaṁ ānayanti vā	Принесите домой какой-нибудь зелени. (уважительное обращение к супруге)
रविवासरे तान् आह्वयामः वा ravivāsare tān āhvayāmaḥ vā	Пригласим ли мы их в воскресенье?
बालका किमर्थं आवश्यकं इति वदति स्म bālakā kimarthaṁ āvaśyakaṁ iti vadati sma	Эта девочка что-то просила?
अवश्यं स्मृत्वा आनयन्तु avaśyaṁ smṛtvā ānayantu	Принеси это обязательно.
किमर्थं प्रतिदिनं विलम्बेन आगच्छन्ति kimarthaṁ pratidinaṁ vilambena āgacchanti	Почему каждый день Вы приходите всё позднее?
कस्मिन् समये आगच्छन्ति अद्य kasmin samaye āgacchanti adya	В какое время Вы вернетесь сегодня?
कुञ्चिकां पर्श्वगृहे दत्वा गच्छामि kuñcikāṁ parśvagṛhe datvā gacchāmi	Я оставлю ключ от дома у соседей.
किमिति पदे पदे आह्वयन्ति kimiti pade pade āhvayanti	Зачем Вы зовете меня на каждом шагу?
सर्वं तत्रैव अस्ति \| किञ्चित् पश्यन्तु sarvaṁ tatraiva asti \| kiñcit paśyantu	Там всё как есть, посмотрите внимательнее.
भोजनार्थं कोऽपि विशेषः bhojanārthaṁ ko.pi viśeṣaḥ	У нас на обед что-то особенное?
अद्य अस्माकं कृते काफी अस्ति वा adya asmākaṁ kṛte kāphī asti vā	Сегодня у нас кофе?
इदानीम् अपि स्नानं न कृतम् idānīm api snānaṁ na kṛtam	Ванна пока не готова.
भवन्तः किल मास्तु इति उक्तवन्तः bhavantaḥ kila māstu iti uktavantaḥ	Это ты сказал, что не хочешь этого.
समये किमपि न मिलति samaye kimapi na milati	Ты не нашел ничего лучшего…
वेतनं लब्धं वा vetanaṁ labdhaṁ vā	Зарплату получил?
क्षीरार्थं अद्य एव दातव्यं अस्ति kṣīrārthaṁ adya eva dātavyaṁ asti	Мы должны заплатить за молоко сегодня.
ते सर्वदा कलह कुर्वन्ति te sarvadā kalaha kurvanti	Они всегда ссорятся.
तथा किमर्थं वदति tathā kimarthaṁ vadati	Зачем ты говоришь так?!
तत्र अस्ति वा नास्ति वा इति प्रथमं एव द्रष्टव्यम् tatra asti vā nāsti vā iti prathamaṁ eva draṣṭavyam	Там это или нет, ты первый должен увидеть!
अहं कार्यालयं गच्छामि ahaṁ kāryālayaṁ gacchāmi	Я иду в офис.
अस्य जतुलेपं कारयन्तु asya jatulepaṁ kārayantu	Наклони ковш, пожалуйста.
मार्ग सौचिकं विचार्य गच्छन्तु mārga saucikaṁ vicārya gacchantu	По пути зайди к портному, пожалуйста.

Вернуться к оглавлению

24 Дети सुताः sutāḥ

मम लेखनीं स्वीकृतवान् वा mama lekhanīṁ svīkṛtavān vā	Ты не брал мою ручку ?
पिता अस्ति तूष्णीं अपविशन्तु pitā asti tūṣṇīṁ apaviśantu	Папа здесь, тихо…
कृपया मनसि पठतु kṛpayā manasi paṭhatu	Читайте тихо, пожалуйста.
भगिनि मम कृते गणितं पाठयति वा bhagini mama kṛte gaṇitaṁ pāṭhayati vā	Милая сестра! Позанимайся со мной математикой, пожалуйста!
मम शिक्षकः एवं एव पाठितवान् mama śikṣakaḥ evaṁ eva pāṭhitavān	Мой учитель научил меня только одному способу решения.
भवतः लेखनी कुत्र bhavataḥ lekhanī kutra	Где твоя ручка для письма?
मम छत्रं भवान् किमर्थं स्वीकृतवान् mama chatraṁ bhavān kimarthaṁ svīkṛtavān	Зачем ты взял мой зонтик?
तस्य कृते किमर्थं दत्तवान् tasya kṛte kimarthaṁ dattavān	Почему ты ему даёшь?
तत्कारणतः इदानीं अनुभवतु tatkāraṇataḥ idānīṁ anubhavatu	Вот по этому ты и страдаешь.
अहं पितरं सूचयामि ahaṁ pitaraṁ sūcayāmi	Я всё папе скажу!
पठनं नास्ति किमपि नास्ति केवलं अटति paṭhanaṁ nāsti kimapi nāsti kevalaṁ aṭati	Я не читал, только слышал об этом.
भवतः सर्वं अहं जानामि bhavataḥ sarvaṁ ahaṁ jānāmi	Я знаю все твои тайны (всё что было с тобой)
भवती बहु पठति जानामि bhavatī bahu paṭhati jānāmi	Ты много читаешь, я знаю.
अद्य भवतः मित्रं मार्गे मिलितः adya bhavataḥ mitraṁ mārge militaḥ	Сегодня, по дороге, я встретил твоего друга.
भवतः मित्रं अहं मिलितवान् bhavataḥ mitraṁ ahaṁ militavān	Я встретил твоего друга.
सः किमपि उक्तवान् वा saḥ kimapi uktavān vā	Он что-нибудь сказал?
परीक्षा कदा इति स्मरति किल parīkṣā kadā iti smarati kila	Когда твой экзамен, помнишь?
रमेशः भवन्तम् आह्वयति rameśaḥ bhavantam āhvayati	Рамеша, тебя звали?
पश्यतु नासिका स्रवति paśyatu nāsikā sravati	Смотри, у тебя из носа течет! (насморк).
नासिकां स्वच्छं कृत्वा आगच्छन्तु nāsikāṁ svacchaṁ kṛtvā āgacchantu	Давай же, выздоравливай, пусть твой нос поправляется…
वक्तव्यं आसीत् करोमि स्म vaktavyaṁ āsīt karomi sma	Ты должен был сказать мне, что всё сделано!
अङ्कन्या मास्तु लेखन्या लिखन्तु aṅkanyā māstu lekhanyā likhantu	Пиши ручкой, а не карандашом.
तिष्ठतु युतकं परिवर्त्य tiṣṭhatu yutakaṁ parivartya	Подожди, я сменю рубашку.
एतद् युतकं बहु सम्पृक्तम् etad yutakaṁ bahu sampṛktam	Эта рубашка мне очень мала.
अपरं युतकं एवं नास्ति aparaṁ yutakaṁ evaṁ nāsti	Другая рубашка не такая!

Вернуться к оглавлению

25 Разные предложения सङ्कीर्ण वाक्यानि saṅkīrṇa vākyāni

उच्चत्या उभावपि समानौ uccatyā ubhāvapi samānau	Они оба одного роста.
अस्माकं गृहे सर्वे अस्वस्थाः asmākaṁ gṛhe sarve asvasthāḥ	В моем доме все болеют.
मशको मशकः maśako maśakaḥ	Так много мошкары (насекомых)!
मत्कुणो मत्कुणः matkuṇo matkuṇaḥ	Столько паразитов! (насекомых, клопов и др.)
मशकजालः कुत्र maśakajālaḥ kutra	Где москитная сетка?
अन्तः कोऽपि नास्ति वा antaḥ ko.pi nāsti vā	Есть кто /дома/?
दूषितः कालः dūṣitaḥ kālaḥ	Времена меняются к худшему.
कर्मकराः एव दुर्लभाः karmakarāḥ eva durlabhāḥ	Вы не получите рабочих.
महती घोरिका भोः महारावस्य mahatī ghorikā bhoḥ mahārāvasya	Этот здоровяк так громко храпит!

Вернуться к оглавлению

26 Гости आतिथिः ātithiḥ

पानीयं किं ददामि pānīyaṁ kiṁ dadāmi	Что бы вы хотели выпить?
तर्हि पानकं आन्यामि tarhi pānakaṁ ānyāmi	Хорошо, я принесу сок.
भवान् काफीं पिबति उत चायम् bhavān kāphīṁ pibati uta cāyam	Вам кофе или чай?
किञ्चित् विश्रान्तिं अनुभवतु kiñcit viśrāntiṁ anubhavatu	Пожалуйста, отдыхайте.
अद्यैव गन्तव्यं वा adyaiva gantavyaṁ vā	Уже уходите?
भोजनान्तरं गच्छतु bhojanāntaraṁ gacchatu	Идите после ужина!..
दिनद्वयं तिष्ठतु भोः dinadvayaṁ tiṣṭhatu bhoḥ	Останьтесь на пару дней!
रात्रौ निद्रा सम्यक् आसीत् rātrau nidrā samyak āsīt	Прошлой ночью я крепко спал.
रात्रौ निद्रा एव नास्ति भोः rātrau nidrā eva nāsti bhoḥ	Я не мог уснуть прошлой ночью.
बहिः गतवान् इदानीं आगच्छति bahiḥ gatavān idānīṁ āgacchati	Он ушел, но скоро вернется.

Вернуться к оглавлению

27 Поздравления शुभाशयाः śubhāśayāḥ

दीपावली शुभाशयाः dīpāvalī śubhāśayāḥ	Счастливого праздника Дипавали!
युगादि शुभाशयाः yugādi śubhāśayāḥ	Счастливой Новой Эры (Нового Года)!
मकरसङ्क्रमणस्य शुभाशयाः makarasaṅkramaṇasya śubhāśayāḥ	Счастливого Самкранти.
मकरपोङ्गल् शुभाशयाः makarapoṅgal śubhāśayāḥ	Счастливого Понгаля
नववर्षस्य शुभाशयाः navavarṣasya śubhāśayāḥ	Счастливого Нового Года!
नववर्षं नवचैतन्यं ददातु navavarṣaṁ navacaitanyaṁ dadātu	Пусть Новый Год принесет новую жизнь!
भवतः वैवाहिकजीवनं शुभमयं भवतु bhavataḥ vaivāhikajīvanaṁ śubhamayaṁ bhavatu	Счастливого Вам брака!
नवदम्पत्योः वैवाहिकजीवनं सुमधुरं भूयात् navadampatyoḥ vaivāhikajīvanaṁ sumadhuraṁ bhūyāt	Желаем вашей чете счастливого брака!
सफलतायै अभिनन्दनम् saphalatāyai abhinandanam	С радостью поздравляю с успехами!
भवदीयः समारम्भः यशस्वी भवतु bhavadīyaḥ samārambhaḥ yaśasvī bhavatu	Огромных успехов в делах!
शतं जीव शरदो वर्धमानाः śataṁ jīva śarado vardhamānāḥ	Жить Вам до ста лет (осеней).
शुभाः ते पन्थानः śubhāḥ te panthānaḥ	Счастливого пути!

Вернуться к оглавлению

Санскритско-русский словарик к разговорнику

Словарик содержит слова, встречающиеся в разговорнике с сохранением их грамматической формы.

Вам также может понравиться

Санскритско-хинди-русский разговорник (отрывок)

СЛОВАРИК К САНСКРИТСКО-РУССКОМУ РАЗГОВОРНИКУ

Санскритско-русский разговорник

Добавить комментарий Отменить ответ